به گزارش نجواخبر، مركز پژوهش‌های مجلس گزارش «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در مهرماه سال 1402، بخش صنعت و معدن» را منتشر كرده كه در آن به بررسی شاخص‌های تولید و فروش شركت‌های صنعتی و معدنی پرداخته است. «شاخص تولید صنعتی و معدنی» و «شاخص فروش صنعتی و معدنی» نشان‌دهنده وضعیت تولید و فروش در بخش صنعت و معدن اقتصاد است. رشد این شاخص‌ها نشان‌دهنده تغییرات آنها طی زمان است. برای مثال رشد ماهانه و نقطه به نقطه «شاخص تولید صنعتی» نشان می‌دهد كه میزان تولید شركت‌های منتخب بورسی در حوزه «صنعت» به ترتیب چقدر نسبت به ماه گذشته و مدت زمان مشابه در سال گذشته تغییر كرده است. اهمیت این شاخص به‌روز، برای اقتصاد ایران كه تحولات زیادی دارد بیشتر خواهد بود، زیرا بازخورد شوك‌های وارده به اقتصاد ایران و واكنش‌های سیاست‌گذاران باید در تواتر كمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد؛ این در حالی است كه آمار رسمی بخش حقیقی به صورت فصلی و با تأخیر ارائه می‌شود. شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهیانه شركت‌های صنعتی بورسی پذیرفته شده در بورس محاسبه می‌شود. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهیانه ٣١٦ شركت بورسی استفاده می‌شود و علاوه بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا می‌كنند و برآوردی از تغییرات ماهیانه ارزش افزوده ایجاد شده را در صنایع مختلف و به دنبال آن در كل اقتصاد منعكس می‌كنند. شاخص تولید صنعت را بانك مركزی و مركز آمار ایران با تواتر فصلی و همچنین شاخص قیمت صنعت به صورت فصلی را مركز آمار و ماهیانه را بانك مركزی منتشر می‌كند، اما الزامی به انتشار شاخص فروش صنعت ندارند. از طرفی، این آمار چندین ضعف اساسی دارد كه مهم‌ترین آن وقفه سه ماهه در انتشار داده‌ها و بعضا متوقف شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهیانه است.
شاخص‌های ماهیانه تولید، فروش و قیمت استخراج شده از اطلاعات عملكرد شركت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تا حد زیادی می‌توانند با دقت مناسب و به صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن كشور را توضیح دهند و با توجه به بررسی‌های انجام شده و تطبیق دادن این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانك مركزی و مركز آمار ایران كه به صورت فصلی منتشر می‌شود، مشخص شده این شاخص به خوبی می‌تواند در وقفه انتشار این شاخص‌های رسمی، شاخص جایگزین مناسبی برای آن باشد. در این مطالعه تغییرات شاخص‌های تولید، فروش و قیمت شركت‌های صنعتی و معدنی پذیرفته شده در بورس و همچنین مهم‌ترین رشته فعالیت‌های آن در مهرماه سال ١٤٠٢ مورد بررسی قرار گرفته است.
اما گزارش تازه چه شرایطی از شركت‌های بورسی تصویر كرده است؟
گزارش مركز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد كه در مهر 1402، شاخص تولید و فروش شركت‌های «صنعتی» هم نسبت به شهریور امسال و هم نسبت به مهر 1401 رشد مثبت را تجربه كرده است. اما در عین حال یك نكته جالب توجه است كه از میان زیرمجموعه‌های بخش صنعت، رشد تولیدات «خودرو» در شروع پاییز امسال به شكل قابل توجهی كاهش یافته است. در یك نگاه كلی بخش «معدن» روندی متفاوت از بخش «صنعت» را در پیش گرفته است. بررسی‌های مركز پژوهش‌های مجلس حاكی از آن است كه رشد ماهانه تولید و فروش بخش معدن منفی شده است. در مقابل، تولید و فروش این بخش نسبت به مهر سال گذشته افزایش یافته است. شاخص جایگزینی كه توسط مركز پژوهش‌های مجلس طراحی شده، داده‌های تولید و فروش بخش صنعت و معدن را از مجرای اطلاعات شركت‌های بورسی جمع‌آوری می‌كند. ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد كه این شاخص تا حد مطلوبی با شاخص‌های ارائه‌‌شده از سوی بانك مركزی و مركز آمار تطابق دارد. «شاخص تولید» و «شاخص فروش» در بخش صنعت و معدن نشان می‌دهد كه حجم تولیدات و فروش این دو بخش اقتصادی در هر بازه زمانی چه تغییری داشته است؟
تولید شركت‌های بورسی بالا رفت
گزارش اخیر مركز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد كه در مهر 1402، تولید شركت‌های «صنعتی» بورسی نسبت به ماه قبل 2.2 درصد و نسبت به ماه مشابه در سال گذشته 5.3 درصد افزایش یافته است. همچنین فروش این شركت‌ها نیز با رشد ماهانه 2.8 درصدی و رشد نقطه به نقطه 1.3 درصدی مواجه شده است. بنابراین سطح تولید و فروش شركت‌های صنعتی بورسی در مهر امسال هم نسبت به شهریور و هم نسبت به مهر سال گذشته بالاتر رفته است. اما كدام فعالیت‌های صنعتی باعث شده تا این رشد مثبت محقق شود؟ طی مهرماه سال ١٤٠٢ نسبت به ماه مشابه سال قبل رشته فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «دارو» و «لاستیك و پلاستیك» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «كاشی و سرامیك» و «چوب و كاغذ» بیشترین سهم را در كاهش شاخص تولید داشته‌اند.
كاهش بیش از 30 درصدی تولید خودرو
بخش صنعت از فعالیت‌های مختلفی تشكیل شده كه تولیدات هر كدام در نهایت این بخش را تشكیل می‌دهد. به بیان دقیق‌تر، 13 فعالیت وجود دارد كه ذیل بخش «صنعت» تعریف می‌شود. طبق گزارش مركز پژوهش‌های مجلس، بخش «خودرو و قطعات» بیشترین سهم را در كاهش رشد نقطه‌ای تولید و فروش محصولات صنعتی داشته است. به بیان دیگر اگر بخش خودرو نبود، رشد نقطه‌ای بخش صنعت به مراتب در سطح بالاتری نسبت به حالت فعلی قرار می‌گرفت. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد كه رشد نقطه به نقطه تولید و فروش «قطعات» و «خودروی سواری» به شكل چشمگیری در مهر امسال كاهش یافته است. به بیان دقیق‌تر، رشد نقطه به نقطه تولید و فروش خودرو در مهر امسال به ترتیب به منفی 32.1 و منفی 46.3 رسیده است. بر این اساس می‌توان گفت خودروسازی وارد دوره ركود شده یا حداقل به آن نزدیك می‌شود.
رشد ماهانه منفی برای تولید معادن
بخش «معدن» مانند صنعت از زیربخش‌هایی تشكیل شده است. این فعالیت‌ها شامل «گندله»، «كنسانتره» و «سایر» است. آمارهای موجود در گزارش مركز پژوهش‌ها نشان می‌دهد هم تولید و هم فروش محصولات معدنی در مهر امسال نسبت به شهریور كاهش یافته است. به بیان دقیق‌تر، رشد ماهانه تولید و فروش محصولات معدنی به ترتیب برابر با منفی 0.7 درصد و منفی 10.5 درصد برآورد شده است. به نظر می‌رسد این رشد منفی ماهانه در فروش بیشتر متاثر از كاهش فروش كنسانتره در مهر ماه باشد. اگرچه تولید و فروش محصولات معدنی در مهر 1402 نسبت به شهریور كاهش یافته، اما در سطح بالاتری نسبت به مهر 1401 قرار گرفته است. رشد نقطه به نقطه تولید و فروش این محصولات در اولین ماه از پاییز امسال به ترتیب 22.5 درصد و 9.6 درصد ثبت شده است.