روی ریل صعود رشد و توسعه صنعت فولاد در کشور موضوعی است که همواره بر اهمیت آن تاکید شده است. با این حال، تحقق چشماندازهای ترسیم‌شده برای این صنعت، مستلزم رشد و توسعه متوازن حلقه‌های زنجیره فولاد و تأمین پایدار مواد اولیه این صنعت است؛ موضوعی که طبیعتا در حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد رقم می‌خورد. از طرف دیگر، مزیت‌های نسبی کشور در زمینه منابع معدنی نیز عاملی است که بر اهمیت رشد و توسعه صنعت فولاد در کشور می‌افزاید. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان نیز از جمله شرکت‌هایی است که اساسا با رسالت تأمین مواد اولیه صنعت فولاد به ویژه کنسانتره و گندله، به این عرصه ورود کرده است. این شرکت به عنوان تأمین‌کننده اصلی مواد اولیه شرکت فولاد مبارکه شناخته می‌شود و شاید همین موضوع برای درک اهمیت جایگاه این شرکت در زنجیره فولاد کافی باشد؛ اگرچه که شرکت فولاد سنگان در تأمین مواد اولیه چندین شرکت دیگر فعال در این زنجیره نیز نقش‌آفرین است.
شرکت فولاد سنگان یکی از بزرگترین تأمین‌کنندگان مواد اولیه صنعت فولاد ایران به شمار می‌آید و نقش انکارناپذیری را در تأمین نیاز کشور به گندله ایفا می‌کند، به طوری که عنوان بزرگترین شرکت صنعتی شرق کشور را نیز یدک می‌کشد. این شرکت که در ابتدا با هدف تأمین پایدار بخشی از گندله مورد نیاز شرکت فولاد مبارکه تأسیس شد، در حال حاضر از واحدهای گندله‌سازی و کنسانتره‌سازی خود، هر یک به ظرفیت 5 میلیون تن در سال، بهره‌برداری می‌کند. گفتنی است که در چشم‌انداز شرکت فولاد سنگان برای سال 1404، تولید 5/7 میلیون تن کنسانتره و گندله هدف‌گذاری شده است. اگرچه شرکت فولاد سنگان رسالت خود را تأمین مواد اولیه می‌داند، اما از انجام طرح‌های توسعه‌ای و ایجاد زیرساخت‌ها نیز غفلت نکرده و به طراحی اقدامات گسترده‌ای در این زمینه پرداخته است که می‌توانند در آینده‌ای نزدیک، اهداف و چشماندازهای تولید در این شرکت را محقق سازند.
یک نقش استراتژیک
هدف‌گذاری تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 در کشور، از اهمیت تأمین پایدار و باکیفیت مواد اولیه صنعت فولاد از جمله کنسانتره و گندله حکایت دارد؛ موادی که می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده صنعت فولاد کشور داشته باشند. در همین راستا، شرکت فولاد سنگان اساسا با هدف تولید و تأمین پایدار گندله باکیفیت، در راستای تکمیل زنجیره ارزش صنعت فولاد در کشور و مشارکت در توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه شمال شرق تأسیس شده است. گفتنی است که شرکت فولاد سنگان در مسیر تأمین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی کشور، از مزیت‌های نسبی قابل توجهی نیز برخوردار است. علاوه بر عضویت شرکت فولاد سنگان در هلدینگ فولاد مبارکه که خود مزیتی ذاتی برای این شرکت به حساب می‌آید، این شرکت به لحاظ موقعیت جغرافیایی نیز از مزایای بسیاری برخوردار است که از جمله آن‌ها می‌توان به دسترسی به بزرگترین معادن سنگ‌آهن شرق کشور اشاره کرد.
عملکرد تولید محصول در شرکت فولاد سنگان در نمودار یک ارائه شده است. چنان‌که در نمودار نیز مشاهده می‌شود، این شرکت تولید گندله خود را از یک میلیون و 96 هزار تن در سال 1396 به عنوان نخستین سال فعالیت این شرکت، به بیش از سه میلیون و 633 هزار تن در سال 1402 رسانده است. علاوه بر آن، بررسی عملکرد تولید کنسانتره در شرکت فولاد سنگان نیز روند رشد پیوسته‌ای را در سال‌های اخیر نشان می‌دهد. گفتنی است که شرکت فولاد سنگان در حالی از مرز 4 میلیون تن تولید کنسانتره در سال 1402 عبور کرده که این میزان نسبت به سال 1401 حدود 33 درصد بیشتر است. بدیهی است که اگرچه تولید کنسانتره همچنان روندی نوپا در شرکت فولاد سنگان به حساب می‌آید، اما رشد چشمگیری را تنها در مدت چهار سال فعالیت خود به ارمغان آورده است.
شرکت فولاد سنگان همچنین سال جاری را نیز با ثبت پی در پی رکوردهای تولید آغاز کرده است. ثبت رکورد تولید روزانه گندله به میزان 20 هزار و 110 تن در تاریخ بیست‌و‌سوم خردادماه از جمله این رکوردشکنی‌ها به شمار می‌آید، در حالی که رکورد پیشین تولید روزانه گندله در این شرکت برابر با 20 هزار و 80 تن و مربوط به هفتم اردیبهشت‌ماه 1401 بوده است. این شرکت همچنین در اردیبهشت‌ماه امسال با تولید 450 هزار و 130 تن کنسانتره، رکورد جدیدی را در زمینه تولید ماهانه این محصول به ثبت رساند، به طوری که رکورد پیشین این شرکت در این خصوص برابر با 407 هزار تن بوده است.
چشم‌اندازی روشن‌تر
نگاهی به عملکرد فروش شرکت فولاد سنگان از روند رو به رشد نقش‌آفرینی این شرکت در زنجیره تأمین حکایت دارد. گفتنی است که این شرکت تا کنون بیش از 19 میلیون تن از گندله مورد نیاز شرکت و گروه فولاد مبارکه را تأمین کرده و همچنین بیش از 2 میلیون و 400 هزار تن از محصولات تولیدی خود را به همراه ارائه تخفیف‌ها و مشوق‌های قانونی در بورس کالا عرضه کرده است. شرکت فولاد سنگان در سال گذشته بیش از 4 میلیون و 213 هزار تن گندله و همچنین 517 هزار و 500 تن کنسانتره به فروش رسانده است که بیانگر رشد بیش از 15 درصدی فروش گندله در مقایسه با سال 1401 در این شرکت است، با این توضیح که این شرکت در سال 1401 فروش کنسانتره نداشته است. گفتنی است که بیش از 74 درصد از فروش گندله و 34 درصد از فروش کنسانتره شرکت فولاد سنگان در سال 1402 به شرکت فولاد مبارکه اصفهان اختصاص داشته است. دیگر مشتریان اصلی شرکت فولاد سنگان را نیز شرکت‌های فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری، فولاد هرمزگان و سایر شرکت‌های گروه مبارکه تشکیل می‌دهند.
در نمودار 2 عملکرد فروش گندله در شرکت فولاد سنگان ارائه شده است. اگرچه روند فروش محصول گندله در این شرکت فراز و فرودهایی را در سال‌های اخیر تجربه کرده، اما رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. حجم فروش گندله در سال 1396 در شرکت فولاد سنگان 775 هزار و 649 تن بوده که این عدد در سال 1402 از مرز 4 میلیون تن نیز عبور کرده است. روند رو به رشد فروش در شرکت فولاد سنگان، در درآمدهای این شرکت نیز نمود یافته است، به طوری که مجموع درآمدهای حاصل از فروش محصول گندله شرکت در مقایسه با سال 1401، رشد 7/48 درصدی داشته است.
شرکت فولاد سنگان همچنین در سال گذشته، عملکرد مثبتی را در زمینه حمل محصولات خود داشته است. این شرکت از ابتدای سال 1402 تا پایان بهمن‌ماه همان سال، چهار میلیون و 36 هزار تن گندله حمل کرده که از این مقدار، حدود 2 میلیون و 500 هزار تن به صورت ریلی و یک میلیون و 540 هزار تن نیز از طریق جاده بوده است. به طور کلی نیز بررسی عملکرد فروش و حمل محصول در شرکت فولاد سنگان نشان می‌دهد که این شرکت با تحقق 105 درصدی برنامه جاده‌ای و 94 درصدی برنامه ریلی، 90 درصد از برنامه‌های از پیش تعیین‌شده سال گذشته خود در این حوزه را محقق کرده است. این روند مثبت حمل محصولات در شرکت فولاد سنگان در سال جاری نیز تداوم یافته است. گفتنی است که این شرکت در تاریخ دوم اردیبهشت ماه امسال، رکورد جدیدی را در زمینه حمل ریلی محصولات خود ثبت کرده؛ رکوردی که با حمل 14 هزار و 891 تن محصول توسط 142 واگن به ثبت رسیده است. این در حالی است که رکورد قبلی شرکت فولاد سنگان در این حوزه، به حمل ریلی 14 هزار و 600 تن محصول توسط 139 واگن در هفتم آذرماه 1402 باز می‌گردد.
بنابراین روشن است که شرکت فولاد سنگان چه نقش موثری در زنجیره تأمین مواد اولیه صنعت فولاد ایفا می‌کند. البته باید توجه داشت که این شرکت طرح‌های توسعه‌ای قابل توجهی را با هدف نقش‌آفرینی بیشتر در صنعت فولاد و خلق ارزش پایدار تعریف کرده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به طرح 2 میلیون و 500 هزار تنی کنسانتره هماتیتی (به عنوان بزرگترین و مدرن‌ترین کارخانه کشور در نوع خود) و به طور متقابل، طرح افزایش ظرفیت 2 میلیون و 500 هزار تنی کارخانه گندله‌سازی اشاره کرد که علاوه بر بهره‌گیری از تکنولوژی جدید و حفظ منابع سنگ‌آهن کشور، ظرفیت تولید این شرکت را به 7 میلیون و 500 هزار تن کنسانتره و گندله افزایش می‌دهد و چشماندازهای ترسیم‌شده برای این شرکت را نیز تحقق می‌بخشد. بنابراین تعریف و اجرای این طرح‌های توسعه‌ای، گام بلندی در مسیر ارتقای جایگاه شرکت فولاد سنگان در صنعت فولاد به شمار می‌آید و می‌تواند نقش‌آفرینی این شرکت در زنجیره تأمین این صنعت را پررنگ‌تر از امروز کند.