به گزارش نجواخبر، در این یادداشت آمده است: اولین هشدار ناترازی برق در سال ۱۳۸۹ شروع شد، در تابستان ۱۳۸۹ برای اولین بار مشاهده شد، " پیک روز از پیک شب پیشی گرفته است " این موضوع برای نخبگان و دست اندر کاران صنعت برق بیانگر تغییر الگوی مصرف بود که مشترکین خانگی انرژی برق را صرفاً برای روشنایی نخواسته و برای سرمایش میخواهند که بررسیهای کارشناسی نشان داد در آن سال ۵ میلیون دستگاه کولر اسپلیت وارد کشور شده و علت افزایش مصرف کولرها بوده است، در همان زمان در جلسات و کنفرانس تاکید شد که این افزایش بی رویه باید نظارت و کنترل گردد، مناطق خشک که کولر آبی پاسخ‌گوی سرمایش است نصب کولر اسپلیت توسط دستگاه‌های ناظر، توزیع و نظام مهندسی ساختمان ممنوع گردد که این نظارت انجام نشده و ده سال بعد در سال ۹۹ پیک شب بر پیک روز غلبه کرده و کولر اسپلیت جز لاینفک ساختمانها گردید و ضمنا سرمایش مورد نیاز بعلت افزایش دما به شب هم کشیده شد که حال مصرف کنندگان برق برای روشنایی و سرمایش میخواهند غرض اینکه هیچ مشکلی بصورت دفعی و ناگهانی اتفاق نمی‌افتد و تاریخچه‌ای دارد که عملکرد ضعیف دانش پایین مشکلات را برای آیندگان به ارث میگذارد.
لازم به ذکر است درجه حرارت محیط در ۳۰ سال اخیر ۳ درجه افزایش یافت طوریکه درجه حرارت متوسط در ایران از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۷۰، ۱۸ درجه بوده است ولی در ۱۰ سال اخیر این متوسط از ۱۸ درجه کمتر نشده است طوریکه در سال ۱۹۹۵ اهواز در جرات ۵۴ درجه را تجربه کرد. بالا رفتن تعداد خودروها که به عنوان بخاری‌های متحرک درجه حرارت محیط را بالاتر می‌برد آلودگی محیط زیست، افزایش گازهای گلخانه‌ای شرایط را به گونه‌ای کرده است که استفاده از خودرو در تابستان بدون کولر امکان‌پذیر نباشد، در بسیاری از مناطق بارش برف نداشته باشیم . به لحاظ تولید برق محاسبات نشان میدهد هر یک درجه افزایش درجه حرارت محیط ۱۸۰۰ مگاوات مصرف برق را افزایش میدهد و با سرمایش داخل خودرو و مغازه خود به گرمای محیط می‌افزاییم و افزایش درجه حرارت تشدید و در یک دور باطل قرار گرفته‌ایم . برق را صنعت زیربنایی و صنعت مادر مینامند، رشد مصرف برق ایران با توجه به ساخت‌وسازها، قطع درختان جهت ساخت برج و آپارتمان، میزان رشد مصرف سالانه برق در ایران ۴ الی ۶ درصد است، کمبود و مدیریت با اعمال خاموشی و قطع برق، قطع آب، عدم استفاده آسانسورها، حتی مشکلات درب پارکینگ و دستگاه کارتخوان و ... را به همراه دارد. ایران کشوری است که در تابستان به مدت ۳ ماه با افزایش دما مواجه هستیم و جایگزین انرژی سرمایش و تنها وسیله سرمایش برق است ولی در فصل زمستان گرمایش گاز طبیعی را بعنوان جایگزین داریم گرچه در گاز هم در فصل زمستان ناترازی گاز داریم، چون برقی که در تابستان تولید میشود در واقع از گاز است و نیروگاه صرفا یک مبدل انرژی است و انرژی گاز را به برق تبدیل میکند، در گاز هم چنان بی رویه گاز دادیم که روستا و کوه نشینی بر شهر نشینی و هجوم به مناطق ییلاقی و ویلا نشینی کاملا در رفتار مصرف کنندگان مشهود است، کشاورز و دامدار منازل خود را بعنوان اقامت اجاره دهند صرفه اقتصادی بهتری نسبت به دامداری و کشاورزی دارد بهمین خاطر اگر مصرف برق برای صنایع باشد نشان از رشد صنعتی،کشور دارد ولی متأسفانه این رشد مربوط به مصرف،خانگی است با ورود سرما گاز نیروگاه قطع و مجبور به استفاده از سوخت گازوییل و یا مازوت میشوند که آلودگی محیط زیست را بهمراه دارد . آیا وابستگی زندگی مردم به گاز طوریکه هیچ وسیله گرمایش دیگری جز گاز نداریم خطرناک نیست با قطع گاز چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد، آب گرم، گرمای منازل، سیستم خوراک پزی آشپزخانه‌ها و نانوایی‌ها و ... وابسته به گاز است و در صورت کاهش فشار گاز و افزایش سرما و بالا رفتن مصارف خانگی مرتبا در تهدید بسر میبریم که خوشبختانه در زمستان سرمای شدید را تجربه نکردیم. افزایش جمعیت، افزایش شهر نشینی و آپارتمانها و برجها، افزایش دما و رشد مصرف سالانه، ما را بر آن میدارد که برای نگهداشت توازن نظام عرضه و تقاضا سالانه حداقل باید ۳۵۰۰ مگاوات نیروگاه نصب کنیم، نصب یک نیروگاه در صورت تأمین منابع مالی حداقل چهار سال طول میکشد، در این بین رویکرد دیگری توسط وزارت نیرو اعمال گردید که با توجه به کمبود منابع مالی چه دلیلی دارد که فقط برای مدت سه ماه تابستان این هزینه گزاف را بکنیم و در طول هشت سال با این سیاست ما نیروگاه نصب نکردیم و اگر نیروگاهی به مدار آمد از طرحهای قبل بوده یا چند مولد پراکنده نصب شده است که اصلا مقدار تولید آن قابل توجه نیست، و این در جا زدن هشت ساله ناترازی را بگونه‌ای شدت بخشیده که علاوه بر قطع برق صنایع، برق مشترکین خانگی را نیز با خاموشی مدیریت کنیم . و از رتبه یک منطقه و هاب انرژی به خاموشی رسیدیم. در صورتیکه در دهه ۶۰ و ۷۰ ما حتی ذخیره گردان و نیروگاه‌های برق آبی داشتیم که برخی نیروگاه‌ها پشتیبان در شبکه وجود داشتند که در صورت یا خروج اضطراری یک نیروگاه نیروگاه دیگر بتواند شبکه را جبران کند، به هر صورت این شرایط فعلی نتیجه تصمیمات و عملکرد گذشته است و ما اکنون وارث شرایط بجا گذاشته هستیم و اگر اقدامات جدی و عملی در این موارد صورت نگیرد، در تمام حوزه های انرژی آب، برق، گاز مشکلات لاینحل خواهیم داشت . ذکر مطالب صدر الاشاره بدین منظور بوده است که مشکلات و معضل دفعتا رخ نمیدهد و باید با همین شرایط موجود مسائل را حل کرد و مسئولان وزارت نیرو و تأمین منابع مالی،را جهت توسعه زیر ساختها جدی بگیرند . طبق اعلام منابع وزارت نیرو ۹۲ هزار مگاوات نیروگاه نصب شده داریم میزان مصرف در اوج مصرف ۷۶۷۶۷ مگاوات بوده است، یعنی علی رغم مسائل ذکر شده ما ۱۵ هزار مگاوات اضافه تولید داریم علت ۱۵ هزار مگاوات اضافه چرا با خاموشی مصرف خانگی و قطع برق صنایع را باید مدیریت کنیم که راه حلهای کوتاه مدت میتواند موارد زیر باشد :
- پایین بودن راندمان نیروگاه‌ها : عمر نیروگاه‌ها بالاست بسیاری از نیروگاه‌های بزرگ ۳۰ الی ۴۰ سال عمر دارند و با فن آوریهای جدید بایستی بهینه سازی گردد، تجهیزات پرمصرف و قدیمی را با تجهیزات جدید کم مصرف پر توان جایگزین کرد، این کاری است که در نیروگاه‌های کشورهای پیشرفته و صنعتی جهان نیز انجام میشود، عمر یک نیروگاه ۳۰ سال برآورد میگردد، بعد از آن نیروگاه باید با سیستم کنترل جدید احتراق و تجهیزات قدیمی را عوض کرد تا توان عملی به توان اسمی خود نزدیک شود و این مقدار انحراف تولید شدیدا غیر قابل است.
- بالا بودن مصرف داخلی نیروگاه‌ها : نیروگاه‌ها برای تولید برای خود به برق نیاز دارن که به مصرف داخلی یا ICP معروف است، مصرف داخلی بسته نیروگاه‌های مختلف،اعم از بخار و سیکل ترکیبی متفاوت است ولی طبق بررسیهای،کارشناسی در برخی موارد اصلا اندازه گیری،نمی شود و گاها بسیار بالاست، اگر هر نیروگاهی یک درصد میزان مصرف داخلی خود را کاهش دهد در کل ۸۰۰۰۰ مگاوات تولید هشت هزار مگاوات از این طریق بدست خواهد آمد. هشت هزار مگاوات معادل چهار نیروگاه بزرگ کشور است، به شرطی که پای علم و عالم و متخصص فن به میان آید، و به لحاظ مالی نیز حمایت گردد. فقط یک مورد اینکه مصرف برق هر پمپ در یک نیروگاه بخار ۹ مگاوات است، و هر واحد دو پمپ دارد که ۱۸ مگاوات مصرف پمپ است این پمپ طراحی و ساخت تکنولوژی پنجاه سال قبل است و عدد ۱۸ مگاوات عدد بزرگی است برق مصرفی یک شهر است.
- بالا بودن افت انتقال انرژی : انتقال انرژی از محل تولید تا محل توزیع بین ۱۶ تا ۱۸ درصد و در برخی مناطق به ۲۰ درصد می‌رسد افت ناشی از خط انتقال، ترانس و توزیع، جهت اطلاع اینکه کره جنوبی عیناً همین یک برنامه جدی این افت را به حدود ۴ درصد رسانده است یعنی اگر بتوان ۱۰ درصد در خطوط انتقال فرسوده مدرنیزه کرد ۸۰۰۰ مگاوات صرفه‌جویی خواهد داشت .
از مجموع سه مورد فوق میتوان حدود ۱۸۰۰۰ مگاوات صرفه جویی کرد و کلا ناترازی را جبران کرد .این سه اقدام را بایستی بدون فوت وقت و در زمان حال انجام بدهیم تا در تابستان ۱۴۰۴ غافلگیر نشویم.
به موازات اقدامات فوری موارد زیر بعنوان اقدامات بلند مدت در دستور کار قرار گیرد :
بخش خصوصی ناجی صنعت برق،و وزارت نیرو میتواند باشد و خوشبختانه توان و ظرفیت مهندسی بسیار خوبی در کشور وجود دارد، افراد با تجربه و شرکتهای توانمند باید بکارگیری شوند و اینکه بخاطر عدم پرداخت به بخش خصوصی موجب دلخوری،و پشیمانی سرمایه‌گذار شده است باید مرتفع گردد، چون این متخصصان در طول هشت سال عدم ساخت نیروگاه در داخل به کشورهای دیگر چون عراق و سوریه و تاجیکستان رفته و عملا نیروگاه و سد نصب کردند در صورتیکه میتوانستند این نیروگاه را در داخل کشور نصب کنند و از طریق،خطوط به کشورهای همسایه انتقال دهند . صندوق،توسعه ملی باید وزارت نیرو و بخش تولید و نیروگاه را جدی،بگیرد و یا جدی،تر بگیرد که اثرات آن بطئی الاثر ولی بسیار بحرانی است و علاج واقعه را باید قبل از وقوع،کرد
- چنانچه وزارت نیرو صرفا سیاست خود را صرفا بر نصب نیروگاه بخار و سیکل ترکیبی قرار دهد، گرچه حل بخشی از ناترازی است ولی باید دیدگاه حاکمیتی عوض شود، وزارت نیرو فقط جنبه نظارت داشته باشد، پیمانکاران و سازندگان و تأمین کنندگان کالای برق را سامان دهی و حمایت مالی کند. نگاه خود را بر توسعه انرژیهای تجدید پذیر قرار دهد، طبق اطلس باد و خورشید پتانسیل بسیار خوبی در تولید انرژی خورشیدی و بادی وجود دارد، پیمانکاران ذیصلاح شناسایی، محل پروژه و تأمین منابع مالی و نظارت لازم طبق برنامه زمانبندی بخواهد. به شرکتهای با تجربه و کاردان میدان دهد و تولید پنل خورشیدی با راندمان بالا را راه اندازی کند . طرح تشویقی برای مصرف کنندگان خانگی جهت استفاده از پنل خورشیدی را ارائه کند . تولید لامپ SMD ( لامپی با حرارت بسیار پایین و روشنایی چندین برابری ) را تقویت و استفاده آن را به مشترکین تبلیغ کند و طرح تشویقی برای این امر بوجود آورد، خرید خاموشی از صنایع که در تابستان به تعطیلات تابستانه بروند و در زمستان برق نیم بها به آنها بدهیم، تشویق صنایع برای نصب مولدهای تولید پراکنده را در دستور کار خود قرار دهد . صنایع پرمصرف چون فولاد و ...که مصرف برق بسیار بالایی دارند نظارت کند و مشترکین پر مصرف را شناسایی و کارگروه جهت کاهش تلفات مشخص کند که مطابق تکنولوژی روز دنیا جهت کاهش تلفات خود را بروز کنند.
خاتمه اینکه همه کشورها در دنیا با تأمین بهینه انرژی روبه‌رو هستند و شدت مصرف پایینتری هم دارند، با جمعیت برابر ایران مصرف برق بالاتری دارند و عمدتا برق صنایع را تأمین میکنند و GDP بالاتری دارند، صنایع سنگین نظیر فولاد و خودرو، نورد و .... دارند ضمنا از برق برای حمل‌ونقل استفاده میکنند و اصلا منابع نفت و گاز ما را ندارند همه تجهیزات خانگی شان اجاق تا گرمایش برقی است، بخشی از روشهای بهینه سازی برق در صنایع، تولید و انتقال برق و دیگر منابع انرژی که مناسب و متناسب شرایط ما میشود را الگو گرفت.