معمار برجام برکنار شد؟

به گزارش نجواخبر، نشریه عبری زبان «تایمز آو اسرائیل»، چاپ فلسطین اشغالی، در گزارشی مدعی شد که رابرت مالی، فرستاده ویژه دولت بایدن در امور ایران که در مذاکرات غیرمستقیم با تهران شرکت داشت و به طور متناوب مورد انتقاد مقامات تل‌آویو قرار می‌گیرد، به حاشیه رانده شده‌است.
یک منبع اسرائیلی به این روزنامه گفت که «مذاکرات از دست اردوگاه رابرت مالی، خارج شده‌است. مذاکرات تعیین کننده‌ای که ما اکنون با مقامات آمریکا انجام می‌دهیم، از دست مالی خارج شده‌است.»
با این حال، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در گفت‌وگو با «تایمز آو اسرائیل»، تحت فشار قرار دادن «مالی» یا سخت‌تر شدن موضع آمریکا را تکذیب کرد و گفت که تلاش‌ها برای بازگشت به برجام ادامه دارد.
او تاکید کرد: «ما گفت‌وگوی بسیار نزدیکی با اسرائیل و سایر متحدان و شرکا در مورد ایران از جمله برجام داریم. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، بخشی‌جدایی ناپذیر از این مذاکرات است.» این سخنگو اضافه کرد: «این موضوع ‌درست نیست که موضع ما سخت‌تر شده است.»
او در ادامه مدعی شد: «تنها یک دلیل وجود دارد که ما هنوز به تفاهم نرسیده‌ایم؛ تهران هنوز مبنای منطقی ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات برجام را نپذیرفته است.»
تحلیلگران بر این باورند که در داخل آمریکا جنگی پنهان میان جریان‌های سیاسی بر سر ایران وجود دارد. به باور این تحلیلگران، در داخل آمریکا دو جناح معتدل و رادیکال یعنی جناح آنتونی بلینکن و جیک سالیوان بر سر احیای برجام و جزییات آن با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. رابرت مالی که در دوران باراک اوباما از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایالات‌متحده بود، به جناح میانه‌رو تعلق دارد و به بینکن نزدیک است.

رابرت مالی کیست؟

رابرت مالی یکی از معماران اصلی برجام است .او اگرچه در انظار عمومی، نقش قابل ملاحظه‌ای بازی نکرد، اما در پشت پرده و در جریان مذاکرات نقشی کلیدی داشت.
با در نظر گرفتن باورهای ایدئولوژیک رابرت مالی در ارتباط با سیاست خارجی آمریکا، تنش خاورمیانه و امنیت منطقه، او یکی از مهره‌های کلیدی دولت باراک اوباما به شمار می‌رفت و در تلاش بود به هر قیمتی که شده، بدون اینکه مناقشه هسته‌ای ایران به درگیری نظامی منجر شود، جلوی آنچه که تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای توصیف می‌کرد بگیرد.
تلاش او برای امضای توافق هسته‌ای با ایران، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی را به شدت خشمگین کرد. اما در آن زمان، از دست دولت اسرائیل برای جلوگیری از این توافق چندجانبه کاری بر نمی‌آمد. لابی قابل ملاحظه مخالفان برجام و تبلیغات گسترده برخی از گروه‌های راستگرای طرفدار اسرائیل در آمریکا علیه برجام در نهایت منجر نشد تا رابرت مالی و همفکرانش در واشنگتن، این توافق را امضا نکنند.
به عبارت دیگر برای نتانیاهو که برنامه هسته‌ای ایران را به اولویت شماره یک سیاست‌های دولتش تبدیل کرده بود، برجام هم یک ضربه سیاسی قابل ملاحظه محسوب می‌شد و هم تهدیدی امنیتی. زیرا بر اساس استدلال دولت اسرائیل، برجام نه تنها به حکومت ایران کمک می‌کرد که از فشار تحریم‌های کمرشکن سازمان ملل (نتیجه سالها تلاش دولت اوباما) رها شود و به منابع مالی جدید دست پیدا کند، بلکه برای جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای در ایران نیز کارایی لازم را نداشت.
در آن روزها، بنیامین نتانیاهو در این موضع در سطح جهانی در انزوایی کم سابقه قرار گرفته بود. نه فقط واشنگتن، بلکه همه قدرت‌های اروپایی و همچنین برخی کشورهای منطقه، از برجام حمایت می‌کردند.