به گزارش نجوا خبر، توسعه خطوط مترو در دستور کار مدیریت شهری قرار دارد. قرار است تعدادی خطوط در تهران ساخته و مطالعات آن صورت گرفته است.
اقدامات حمل‌ونقلی در تهران تهران بر اساس طرح جامع انجام می‌شود. آلوگی هوا و ترافیک دو معضل اساسی تهران است که شهروندان سال هاست با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. با توسعه مترو بخش عمده‌ای از مشکلات حل می‌شود.
در خصوص آخرین اقدامات انجام شده در زمینه توسعه خطوط مترو، ساخت ایستگاه ها، کاهش هزینه ها، بودجه و ... با مسعود درستی مدیر عامل شرکت مترو تهران و حومه به گفت‌وگو نشستیم.
توسعه مترو در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است. بفرمایید آیا مطالعات لازم برای احداث خطوط جدید مترو انجام شده است؟
مطالعات کارشناسی، پشتوانه محکم احداث خطوط جدید شبکه مترو تهران/خطوط 10 و 11 در اولویت ساخت قراردارند
طبق طرح جامع حمل‌ونقل ریلی پایتخت که آخرین نسخه آن بهمن ماه سال ۱۳۹۸ به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور رسید، مطالعات و مقدمات احداث 4 خط جدید در تهران در دستور کار متولیان امر قرار گرفت.
پس از گذشت حدود ۱۸ ماه از تصویب طرح مذکور، مطالعات مربوط به خطوط جدید شبکه حمل‌ونقل ریلی پایتخت به مراحل انتهایی خود رسید و حتی اولویت ساخت قطعات مختلف در هر خط بر اساس مقایسه میزان کارایی و همچنین زمان لازم برای ساخت هر قطعه به همراه هزینه های لازم برای احداث آن مشخص شد. نکته مهم در مورد روند ساخت قطعات جدید، نحوه جذب منابع مالی است به شکلی که برخلاف روش مرسوم در مورد 7 خط موجود، خطوط جدید از محل منابع غیر نقد همچون تهاتر املاک، ظرفیت مالی مجتمع های ایستگاهی، مشارکت بخش خصوصی و ... تغذیه مالی شده و به این لحاظ هیچ آسیبی به روند احداث ایستگاه‌های باقیمانده در خطوط ۶ و ۷ و یا طرح‌های توسعه‌ای دیگر خطوط موجود وارد نخواهد آمد.
زمان بندی دقیق برای احداث هر خط و هرایستگاه مترو مشخص شده است؟ در این باره توضیح دهید.
هر 7 سال حدود 50 کیلومتر از بخش های مختلف خطوط جدید، امکان ساخت و بهره‌برداری دارد
شهریور ماه سال 1400 مطالعات اولویت‌بندی اجرای خطوط جدید مترو با معیارهای ترافیکی، بهره برداری، فنی-اجرایی و همچنین نسبت منافع به هزینه، درکمیته راهبری خطوط و ایستگاه‌های مترو به تصویب رسید.بر پایه این مطالعات هر 7 سال حدود 50 کیلومتر از بخش های مختلف خطوط جدید، امکان ساخت و بهره‌برداری دارد.
به این ترتیب می‌توان گفت برنامه زمان‌بندی اجرای خطوط جدید و ایستگاه‌های خطوط چهارگانه مترو تهران با جزئیات کامل مشتمل بر زمان عبور دستگاه حفار مکانیزه از ایستگاه‌ها، تاریخ دقیق تملک موقت هر ایستگاه، اجرای سازه نگهبان، هسته مرکزی ایستگاه، تجهیزات برقی و مکانیکی ایستگاه، ریل‌گذاری و همچنین زمان بهره‌برداری از هر ایستگاه مشخص بوده و در صورت تأمین به موقع منابع مالی لازم، قابل تحقق است.
توسعه خطوط مترو چقدر در کاهش مصرف سوخت تأثیر گذار است؟ در خصوص اتصال خطوط توضیح دهید.
ساخت خطوط ۸ تا ۱۱ باعث ایجاد حلقه‌ای متصل و یکپارچه در شبکه راه آهن ریلی تهران شده
در بیان فواید پرشمار احداث خطوط جدید که در واقع یک الزام برای پایتخت به حساب می‌آید و نه یک انتخاب، کاهش مصرف سوخت، آلاینده‌های زیست‌محیطی، تصادفات جرحی و فوتی، ترافیک و ... توجیهات بدیهی بوده و این امور بر همگان مشخص است اما نکته مهم‌تر اینکه ساخت خطوط ۸ تا ۱۱ باعث ایجاد حلقه‌ای متصل و یکپارچه در شبکه راه آهن ریلی تهران شده و شکل پراکندگی ایستگاه‌ها در مناطق مختلف را موزون و منطقی خواهد ساخت. این در حالی است که وضعیت بهره مندی مناطق ۲۲ گانه از ایستگاه‌های موجود شبکه مترو، چندان متناسب جمعیت و وسعت هر منطقه نیست.
مناطق کم‌برخوردار از شبکه کنونی مترو چقدر سهم دارند؟اولین طرح جامع حمل‌ونقل ریلی پایتخت چه زمان تهیه شده است؟
منطقه ۲۱ حتی یک ایستگاه مترو هم ندارد!/اساساً پهنه غربی پایتخت وضعیت مناسبی ندارد
در شکل کنونی توزیع ایستگاه های خطوط هفتگانه، مناطق پرجمعیت و متراکمی از قبیل 9، 15، 17، 18و ۲۰ از حداکثر یک تا 3 ایستگاه برخوردار بوده و حتی منطقه‌ای مثل منطقه ۲۱ حتی یک ایستگاه مترو هم ندارد! و اساساً پهنه غربی پایتخت از این لحاظ وضعیت مناسبی ندارد؛ این امر عمدتاً به خاطر آن است که مبنای اولیه تعیین مسیر خطوط و جانمایی ایستگاه های فعلی، اولین طرح جامع حمل‌ونقل ریلی پایتخت است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تهیه شد و آن زمان نه جغرافیای تهران به شکل امروزی بود و نه گسترش و میزان رشد جمعیتش به میزان کنونی پیش بینی می‌شد.
چند خط جدید قرار است در تهران احداث شود و همچنین میزان ایستگاه های این خطوط چقدر است؟
بااحداث 4 خط جدید؛130 ایستگاه به شبکه مترو تهران اضافه می‌شود
اما با احداث ۴ خط جدیدکه متعاقب آن حدود 130 ایستگاه به شبکه مترو تهران اضافه می‌شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ کافی است تجسم کنید منطقه‌ای مثل منطقه 22 با ساخت و راه اندازی کامل خطوط ۹ و ۱۰ صاحب ۱۶ ایستگاه جدید خواهد شد. منطقه 20 نیز به 6 ایستگاه جدید مجهز شده و مناطقی مانند 9، 15، 17 و 20 از 5 تا 9 ایستگاه جدید را پذیرا خواهند بود.
به تعبیر دیگر با احداث ۴ خط جدید، پراکندگی ایستگاه‌ها در مناطق مختلف شکل متعادل تری پیدا می‌کند و البته دسترسی به اقصی نقاط پایتخت با حمل‌ونقل عمومی پاک، ایمن و سریع امکانپذیر خواهد شد.
این 4 خط باید ساخته شود و در ضرورت ایجاد خطوط جدید، هیچ شک و شبهه‌ای نیست
ناگفته پرواضح است که پیش شرط اصلی احداث 130 ایستگاه و 4 خط جدید در افق ۲۰ سال آینده، مسئله تأمین به موقع منابع مالی است. در این صورت طی 3 برنامه ۷ ساله و با اولویت بندی قطعات مختلف در هر خط، می‌توان شکل جدیدی به جریان حمل‌ونقل عمومی در پایتخت بخشید.در نقطه مقابل، بی تفاوتی به اجرای خطوط جدید، صرفاً باعث افزایش هزینه های احداث خطوط در سال های آتی خواهد شد. در واقع این 4 خط باید ساخته شود و در ضرورت ایجاد خطوط جدید، هیچ شک و شبهه‌ای نیست.
در خصوص مطالعات خطوط جدید مترو توضیح دهید. شنیده شده که مطالعه‌ای در این زمینه وجودنداشته است.
مطالعات خطوط جدید مترو تهران براساس مصوبه شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور صورت گرفت
مطالعات خطوط جدید مترو تهران براساس مصوبه 30/11/1398 شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برای خطوط 8 ،9، 10 و 11 مترو تهران در تاریخ 6/4/1399 با همکاری سه مشاور رتبه یک ایرانی در تخصص‌های راه‌آهن، ترافیک و شهرسازی در قالب یک پروژه مطالعاتی آغاز شد.
بازنگری مطالعات طرح جامع ریلی توسط مشاوران
از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در این پروژه، بازنگری مطالعات طرح جامع ریلی توسط مشاوران یادشده در ابعاد دقیق‌تر و گسترده‌تر بوده و بدین ترتیب مطالعات طرح جامع ریلی توسط مشاوران این پروژه مجدداً بررسی و با اصلاحاتی بر روی آن تدقیق و نهایی شده‌است.این پروژه یکی از بزرگترین و منحصر به‌فردترین پروژه‌های مطالعاتی کشور بوده به‌گونه‌ای که برای اولین بار مطالعات 160 کیلومتر خط مترو به همراه 130 ایستگاه در قالب یک پروژه تعریف و به مشاوران ذیصلاح طی فرایند مناقصه واگذار شده‌است.
در خصوص جزییات مطالعات خطوط جدید مترو توضیح دهید.
در فرایند انجام این پروژه خط 8 مترو تهران بطول 39 کیلومتر و 35 ایستگاه از مسعودیه تا چهارراه سرسبز، خط 9 مترو تهران بطول 48 کیلومتر و 43 ایستگاه از دولت آباد تا چیتگر، خط 10 مترو تهران بطول 44 کیلومتر و 35 ایستگاه از وردآورد تا فلکه سوم تهرانپارس و خط 11 مترو تهران بطول 29 کیلومتر و 18 ایستگاه از چیتگر تا سه‌راه تقی آباد مورد مطالعه قرارگرفته‌اند.
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این مطالعات، فازبندی کردن اجرا و بهره‌برداری از خطوط بر مبنای سرمایه‌گذاری برای تأمین منابع مالی اجرای طرح بوده‌است.
برای اولین بار در ایران در انجام این مطالعات از مجموعه مشاوران شهرسازی و ترافیکی نیز در تعیین موقعیت دقیق ایستگاه‌ها و همچنین ظرفیت خطوط استفاده‌شده و باتوجه به مطالعات انجام شده، مجموعه خطوط جدید مترو تهران ضمن جذب حداکثر میزان مسافر، کمترین هزینه اجرا و بهره‌برداری را باتوجه به مطالعات دقیق و گسترده‌ای که انجام شده‌است، دارا می‌باشد.
در مطالعات خطوط جدید مترو تهران، بررسی اثرات احداث و بهره‌برداری از هر یک از ایستگاه‌های خطوط جدید مترو تهران بر میزان جذب مسافر سایر خطوط مترو تهران نیز مدنظر قرار‌گرفته‌است. بدین ترتیب خطوط جدید مترو تهران صرفا در محدوده مطالعات 4 خط جدید مورد مطالعه قرار‌نگرفته بلکه مطالعات در ابعاد شبکه حمل‌ونقل ریلی شهر تهران برای کل خطوط بررسی شده‌است.
ایا هماهنگی برای تملک اراضی مورد نیاز صورت گرفته است؟ در این باره توضیح دهید.
از دیگر اقداماتی که توسط مشاوران خطوط جدید مترو تهران انجام‌شده‌است می‌توان به استخراج تمامی تملک‌های مورد نیاز برای احداث تونل و ایستگاه‌ها و همچنین دپو و پارکینگ مورد نیاز خطوط چهارگانه اشاره‌کرد. در این راستا تمامی استملاک‌های مورد نیاز با شهرداران مناطق طی جلسات کارشناسی جمع‌بندی و نهایی‌شده و به‌منظور تملک این اراضی در اختیار سازمان املاک شهرداری تهران قرار‌گرفته‌است.
مطالعات خطوط جدید مترو تهران براساس شرح خدمات ابلاغ شده به مشاور در 3 بخش مجزا انجام‌شده‌است که مطالعات امکان‌سنجی و توجیه مالی و ملی پروژه برای خطوط 8، 9، 10 و 11 در بخشهای اول و دوم و مطالعات تکمیلی بمنظور تدوین نقشه‌های مورد نیاز برای خط 10 مترو تهران در بخش سوم انجام‌شده‌است.
اولویت های اجرایی خطوط جدید مترو چیست؟
خط ۱۰ ایستگاه کوهسار یک ایستگاه تبادلی با خط ۶ مترو دارد
اولویت‌بندی اجرا و بهره‌برداری از خطوط جدید مترو تهران نه تنها باعث جذب بیشتر سرمایه‌گذار بخش خصوصی در این پروژه عظیم می‌شود بلکه کاهش هزینه‌ها و کمک به وضعیت فعلی خطوط هفتگانه موجود را به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال در خط ۱۰ ایستگاه کوهسار یک ایستگاه تبادلی با خط ۶ مترو داشته و مسافری که از شهر کرج به سمت تهران می‌آید، همیشه در ایستگاه صادقیه پیاده شده که همین امر باعث شلوغی ایستگاه مذکور می‌شود. اما بعد از ساخت خط مترو در بخش حدفاصل وردآورد – کوهسار، قسمت عمده‌ای از مسافران به جای پیاده شدن در ایستگاه صادقیه و رفتن به ایستگاه امام خمینی (ره) می‌توانند در ایستگاه وردآورد از طریق خط ۱۰ وارد خط ۶ و در نهایت کل شبکه خطوط مترو تهران شوند. در چنین حالتی هم خطوط مترو توسعه پیدا می‌کند و هم ازدحام مسافران در خطوط هفتگانه موجود کاهش می‌یابد و کیفیت خدمات‌رسانی به مردم ارتقا خواهد یافت.
مطالعات موضعی و کلی درباره خطوط جدید
در طراحی خطوط جدید شبکه مترو دو دسته مطالعات انجام شده است؛ یک دسته مطالعاتی که در محدوده ایستگاه‌ها صورت پذیرفته و دسته دیگر مطالعاتی که باید در کل خط انجام شود مانند سامانه برق رسانی قطار که محاسبات آن را می‌بایست با توجه به وضعیت کل خط انجام داد. به عبارت دیگر مطالعات خطوط چهارگانه برای کل خط با تمام اجزاء آن به طور کامل انجام می‌شود اما در مرحله اجرا می‌توان بخشی که توجیه اقتصادی و نسبت فایده به هزینه بیشتری دارد را زودتر ساخت.
جلب مشارکت بخش خصوصی در احداث مترو
از آنجاییکه در فرایند ساخت خطوط جدید ابتدا بخشهای پر رفت و آمد احداث می‌شوند، لذا می‌توان توجه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به مشارکت در پیشبرد روند ساخت خطوط و ایستگاه‌ها را نیز به نوبه خود جلب کرد. مثلاً خط ۱۱ از مناطق بکری عبور می‌کند که می‌توان مجتمع‌های ایستگاهی آن را به بخش خصوصی واگذار کرد و از این راه، آورده‌ای برای تأمین هزینه ساخت خط و ایستگاه‌هایش فراهم کرد. نکته مهم دیگر آنکه چهار خط جدید تقریباً از همه مناطق شهر تهران عبورکرده و این وسعت و فراگیری گسترده، زمینه خوبی برای جلب سرمایه بخش خصوصی فراهم خواهد آورد.
گفته شده برای خط 11 مترو بیش از 25 مجتمع ایستگاهی در نظر گرفته شده است. در این باره توضیح دهید.
بیش از 25 مجتمع ایستگاهی با قابلیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به منظور کمک به هزینه های اجرای طرح در نظر گرفته شد
خط 11 مترو تهران یکی از پرجاذبه ترین خطوط مترو تهران برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بوده به گونه‌ای که بیش از 25 مجتمع ایستگاهی با قابلیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به منظور کمک به هزینه های اجرای طرح در آن شناسایی شده است. اجرا و بهره برداری از خط 11 در حدفاصل ایستگاه عبدل آباد تا ایستگاه چیتگر از اولویت‌های اصلی مترو تهران بوده به گونه‌ای که با اجرا و بهره برداری از این خط نه تنها مناطق کم برخوردار شهر تهران دارای متروخواهند شد بلکه بهره برداری از آن موجب کاهش ترافیک خط 5 مترو تهران به میزان متنابهی خواهد شد.همچنین خط11 متروتهران با خط 9 تشکیل یک حلقه ریلی را داده وکلیه خطوط مترو تهران به جز خط 10 با این حلقه ریلی تبادل مسافر خواهند داشت.
خط 11 متروتهران به طول 22 کیلومتر و21 ایستگاه با 7 ایستگاه تبادلی از سه راه ورامین (در ابتدای جاده ورامین) شروع شده و در انتها در منطقه 21 به ایستگاه تبادلی چیتگر(تبادلی خطوط 9 و 11 )خواهد رسید. این خط اجازه می‌دهد یک حلقه دایره‌ای محدود در مناطق حاشیه‌ای وهمچنین مناطق پیرامونی جنوب وجنوب غربی تهران ایجاد شود و به ارتقا ارتباط با شبکه ریلی درون شهری کمک می‌کند.