براساس برآوردهای سازمان برنامه بودجه، کشور ایران تا سال 1440 با بحران گاز روبرو است. از نگاه فعالان اقتصادی بخش خصوصی، راه برون رفت از ناترازی تولید و مصرف گاز ، جذب سرمایه گذاری خارجی، راه اندازی بورس انرژی و بهینه سازی مصرف گاز است.
به گزارش نجواخبر، در یک دهه اخیر کشور با ناترازی مصرف و تولید گاز روبه‌رو است. این ناترازی به گفته تحلیلگران حوزه انرژی ناشی از عدم اصلاح قیمت انرژی و به تبع آن قیمت گاز است. عدم بهینه‌سازی مصرف انرژی و به تبع آن گاز عامل دیگری در جریان شکل‌گیری این بحران است. فعالان بخش خصوصی عدم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را ضربه دیگری بر صنعت گاز می‌خوانند . برهمین اساس بخش خصوصی و تحلیلگران حوزه انرژی بر این باورند، برای جلوگیری از تشدید ناترازی گاز و بحران‌های ناشی از آن، سیاست‌گذاران موظف هستند، به دنبال اصلاح روابط سیاسی با دنیا باشند، تا بدین ترتیب جذب سرمایه‌گذاری خارجی رخ دهد. از سوی دیگر با رفع تحریم‌ها و افزایش منابع ارزی، توان سرمایه‌گذاران داخلی رشد کند.
طبق اظهارات تحلیگران حوزه انرژی، همزمان با اصلاح روابط سیاسی باید دست به بهینه سازی مصرف گاز و اصلاح قیمت آن از طریق راه اندازی بورس انرژی زد. سیدرضا میرنظامی، رئیس پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف، با اشاره به وضعیت سرمایه درخصوص گاز می‌گوید: وضعیت سرمایه‌گذاری در صنعت گاز ایران در مقایسه با کشورهایی که در این بخش دارای صنعت ملی هستند، اصلا قابل قبول و مناسب نیست، ایران در زمینه بازپرداخت بدهی‌ها نسبت به دارایی‌ها نیز از رقبا عقب است. میرنظامی سپس به وضعیت مصرف گاز در کشور اشاره میکند و با اشاره به اینکه حدود 50 درصد مصرف نهایی انرژی در کشور وابسته به گاز است، می‌افزاید: دو برابر قطر کره‌زمین، در ایران لوله‌کشی گاز صورت گرفته است.
رئیس پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف همچنین، قیمت‌گذاری نادرست گاز در کشور را از دیگر مشکلات موجود عنوان میکند و می‌افزاید: در حالی تا سال 1388، متناسب با تورم، قیمت گاز در کشور افزایش پیدا می‌کرد که با اجرای طرح اصلاح یارانه‌ها، به‌رغم افزایش نرخ مصوب گاز در کشور، به دلیل جهش در نرخ تورم، قیمت گاز عملاً کاهش یافت به طوری که قیمت واقعی گاز نسبت به 20 سال گذشته، صفر است.
میرنظامی که در چهل‌و‌دومین جلسه هیئت نمایندگان اتاق تهران سخن میگفت، سپس با اشاره به اینکه ناترازی گاز در وهله نخست به تولید آسیب وارد کرده‌است، بسته پیشنهادی پژوهشکده سیاست‌گذاری شریف و گروه انرژی این مؤسسه تحقیقاتی و مطالعاتی برای اصلاح رویه‌های ناکارآمد در بخش گاز را ایجاد بورس گاز در کشور عنوان میکند و با بیان اینکه مکانیزم بازار گاز در دیگر کشورها از جمله روسیه نیز به کار گرفته شده و موفق عمل کرده است، می‌گوید: نیاز بخش انرژی و صنعت کشور به گاز را از طریق بورس گاز می‌توان برطرف کرد، علاوه بر اینکه امکان کشف قیمت گاز نیز فراهم می‌شود و این مکانیزم به بخش خصوصی نیز انگیزه می‌دهد تا برای عرضه‌های جدید در این بازار فعال شود.
به گفته او در قالب این طرح، مصرف‌کنندگانی که بالاتر از حد مجاز در سال، مصرف گاز دارند نیز می‌توانند نیاز مازاد خود را از طریق بورس گاز تأمین کنند. میرنظامی سپس، الزامات موفقیت در اجرا و پیاده‌سازی بورس گاز در کشور را انحصارزدایی در عرضه گاز و راه‌اندازی بازار آتی و معاملات کاغذی در این بازار بیان کرد و یادآور شد که خدمات انتقال نیز باید در اختیار تمامی فعالان این بازار قرار گیرد. او همچنین مکانیزم لازم برای ورود فعالانه بخش خصوصی به بورس گاز را نیز در اجازه استفاده از گازهای فلر و عرضه و تولید گاز در میادین کوچک که به گفته میرنظامی، شرکت ملی نفت انگیزه‌ای برای ورود به آن ندارد، دانست.
در جلسه بررسی چالش‌های گاز در کشور، دو معاون وزیر صمت، پیشنهاد ایجاد بورس گاز را قابل اجرا ندانستند. رضا محتشمی‌پور، معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت، به گسترش و توسعه شبکه و خطوط انتقال گاز در کشور اشاره میکند و با بیان اینکه امکان اجرای ایده بورس گاز وجود ندارد، یادآور می‌شود که در صورت صرفه‌جویی مناسب در مصرف گاز خانگی، می‌توان نیاز صنایع به این انرژی را تأمین کرد.
همچنین علی نبوی، معاون وزیر صمت و رئیس هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع، نیز با بیان اینکه ایجاد بورس گاز نیاز به بازیگران متعدد دارد، به عدم موفقیت بورس برق در کشور که طی سال‌های گذشته به اجرا درآمد اشاره میکند و یادآور می‌شود که بهتر است ناکارآمدی بورس برق عارضه‌یابی شود. او همچنین تصریح میکند که انگیزه‌های کافی برای صرفه‌جویی در مصرف گاز خانگی را باید ایجاد کرد تا از محل بهینه‌سازی در این بخش، گاز مورد نیاز صنایع تأمین شود.
فرزین فردیس عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران نیز می‌گوید، با بیان اینکه اجرای طرح بورس گاز در صورت عملیاتی‌سازی آن در ابعاد کوچک امکان‌پذیر است، یکی از راهکارها برای عبور از بحران گاز به ویژه در بخش صنایع کشور را سرمایه‌گذاری مجتمع‌ها و واحدهای بزرگ صنعتی از جمله فولاد مبارکه روی طرح‌های ال‌ان‌جی و ذخیره‌سازی و تبدیل آن به گاز مصرفی عنوان میکند و یادآور می‌شود که در این زمینه باید تعامل با دیگر کشورها ملاک قرار گیرد.
علی رسولیان، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی نیز با بیان اینکه میزان کل مصرف گاز بخش صنایع در کشور بیش از 10 درصد مصرف کل نیست و در شهرک‌های صنعتی نیز در بالاترین حد، میزان مصرف گاز به 10 میلیون متر مکعب می‌رسد، می‌افزاید: گاز مصرفی صنایع از مازاد مصرف خانگی نیز کمتر است و باید برنامه‌ها را روی کاهش و بهینه‌سازی مصرف گاز خانگی متمرکز کرد.
همچنین مهراد عباد، دیگر عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران نیز به مسئله توسعه گازرسانی در کشور طی دهه‌های اخیر اشاره میکند و با بیان اینکه در نزدیک به 98 درصد از کشور، لوله‌کشی گاز صورت گرفته است، آن را دارای ریسک بالا و احتمال بروز تهدیدات جدی عنوان میکند و برنامه‌ریزی برای جلوگیری از بروز آسیب‌های ناشی از آن و نیز ارائه آموزش‌های همگانی در صورت بروز سوانح را ضروری بیان میکند.