نمایندگان مردم در کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در نشستی با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف دولت، آتش‌سوزی‌های تالاب هورالعظیم را بررسی و بر حل هر چه سریعتر این بحران، به ویژه از مسیر دیپلماسی تأکید کردند.
به گزارش نجواخبر، کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در نشستی با عنوان «بررسی آتش‌سوزی‌های تالاب هورالعظیم» و با حضور نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو، وزارت امور خارجه، سازمان هلال احمر و ستاد مدیریت بحران کشور، ضمن استماع گزارشات و پیشنهادات نمایندگان بخش‌های مختلف متولی این مسئله، بر هماهنگی هرچه بیشتر و بهتر این دستگاه‌ها برای حل هرچه سریعتر این بحران تاکید کرد.
انگار ذی‌نفعان قصد خشکاندن تالاب هورالعظیم را دارند
سمیه رفیعی، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، شهریار و پردیس و عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس در ابتدای این نشست هدف آن را هم‌اندیشی برای گرفتن تصمیمی برای حل معضلات ناشی از آتش‌سوزی‌های هورالعظیم و بررسی اتفاقاتی که باید در این حوزه انجام می‌شده و نشده که امروز با این بحران خطرناکی در هورالعطیم مواجهیم، اعلام کرد و گفت: متأسفانه حجم این آتش‌سوزی‌ها به حدی بالا است که دود و عوارض ناشی از آن در بخش‌هایی از استان لرستان هم احساس می‌شود. مسئله‌ای هم نیست که غیرقابل پیش‌بینی باشد که بگوییم مسئولان در برخورد با این آتش‌سوزی‌ها غافلگیر شدند؛ بلکه هر سال کم و بیش با این پدیده مواجهیم.
رفیعی با تاکید بر اینکه بهره‌برداری‌ها در هورالعظیم هم در وضعیت خوبی نیست، اضافه کرد: در واقع همه ذی‌نفعان به نحوی تصمیم‌گیری کردند که انگار می‌خواهند این تالاب را از اساس بخشکاند. البته نه تنها در کشور ما که در کشورهای دیگر هم متأسفانه همین اتفاق در حال افتادن است؛ کما اینکه حجم عمده آتش‌سوزی‌ها در هورالعظیم از کشور همسایه است که به سبب وزش باد و مسائل دیگر تبعات آن را بیشتر مردم ما تحمل می‌کنند.
نیمی از جمعیت خوزستان تحت‌تأثیر آتش‌سوزی‌های هورالعظیم‌اند
در ادامه سید کریم حسینی، نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون با اشاره به اینکه همه کم و بیش در جریان علت و وضعیت آتش‌سوزی‌های هورالعظیم هستیم و باید دنبال چاره کار گشت، عنوان کرد: آنچه که مهم است این است که مردم ما در معرض یک پدیده آزاردهنده هستند که به جرأت می‌توان گفت نیمی از جمعیت استان را درگیر کرده و تحت‌تأثیر قرار داده است. آزار این پدیده هم آنجا بیشتر می‌شود که ما در استان خوزستان در معرض پدیده‌های مختلف مانند ریزگردها و گردوخاک‌ها، گرما و شرجی بودن هوا و ... هم هستیم که همه این‌ها باعث می‌شود هم ماندگاری پدیده آتش‌سوزی و دود ناشی از آن و هم آذار و اذیت آن در شهرها بیشتر می‌شود؛ به نحوی که به دلیل تجمع دود در مردم در شهر اهواز هم حتی امکان حضور در تراس خانه خود هم ندارند.
حسینی ادامه داد: ممکن است اشاره شود این آتش‌سوزی‌ها در هورالعظیم است و دو سوم این تالاب هم در کشور عراق است و وضعیت و مدیریت عراق در این امر دخالت دارد؛ اما باید رایزنی ما در خصوص این موضوع بیشتر باشد. زیرا ظواهر امر نشان می‌دهد که اولویت کشور عراق مسئله ریزگردها و آتش‌سوزی‌ها و دود هورالعظیم نیست و از طرفی عمده جهت باد هم به سمت ایران و خوزستان است.
نماینده مردم اهواز در مجلس یازدهم تاکید کرد: همانگونه که در مسائل امنیتی و نظامی با کشور عراق رایزنی داریم و نظر خود را اعمال می‌کنیم، اینجا هم باید این کار صورت بگیرد و کشور عراق اجبار به همکاری شود؛ چرا که این آتش‌سوزی‌ها و دود ناشی از ان تا آخر پاییز ادامه دارد و باید هرچه سریعتر برای آن کاری شود و یک تقسیم کاری بین سازمان حفاظت محیط زیست، ستاد مدیریت بحران، وزارتخانه‌های نیرو، بهداشت و درمان، امور خارجه و... صورت بگیرد تا حداقل اطفاء حریق و آثار این دود را کمتر کنیم.
ناهماهنگی اضلاع دیپلماسی کشور در موضوع آب و محیط زیست
معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار، نیک‌شهر، کنارک و قصرقند و عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به عدم حضور نماینده دولت در این نشست و مخالفت با گزارش کمیسیون کشاورزی، آن را دلیلی بر مظلومیت حوزه محیط زیست در کشور خواند و گفت: یک مقدار گلایه‌مندی از حوزه دیپلماسی محیط زیست و آب در کشور وجود دارد و اضلاع این دیپلماسی -چه وزارت امور خارجه، چه سازمان محیط زیست و چه وزارت نیرو- با هم هماهنگ نیستند که نتیجه این عدم هماهنگی را امروز در خوزستان و سیستان و بلوچستان می‌بینیم.
کشور عراق در حل بحران هورالعظیم مصمم نیست
در ادامه مجتبی ذوالجودی، سرپرست معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها که به نمایندگی از سازمان حفاظت محیط زیست در این نشست شرکت داشت، ضمن ارائه گزارشی از اقداماتی که این سازمان در بحث آتش‌سوزی‌های هورالعظیم انجام داده، گفت: در موضوع هورالعظیم نکته قابل توجه این است که دو سوم این تالاب در کشور عراق وجود دارد و حل مسئله همکاری دو کشور را می‌طلبد، در صورتی که برداشت ما این است که عراق برای حل این مسئله خیلی مصمم نیست و از آنجا که به لحاظ دیپلماسی درست نیست جایی غیر از وزارت امور خارجه در این باره صحبت شود، باید خواسته‌های ما از طریق وزارت خارجه مطرح و رایزنی شود.
سرپرست معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها در ادامه ضمن اشاره به اینکه ادامه آتش‌سوزی‌ها در تالاب هورالعظیم به سمت ایران کنترل شده است، عنوان کرد: ما آمادگی و توانایی اطفاء و کنترل آتش در قسمت عراق را هم داریم اما مجوز آن باید از طریق وزارت امور خارجه از کشور عراق پیگیری و صادر می‌شد که هنوز این مجوز صادر نشده است.
ذوالجودی با اشاره به اینکه تأمین حقابه هورالعظیم از سد کرخه می‌تواند نفوذ آتش به طرف ایران را کنترل کند، اضافه کرد: دولت عراق هم باید از طریق رایزنی و دیپلماسی به این اقناع برسد که وارد همکاری شود؛ کما اینکه در بحث گردوغبار با کشور عراق به جمع‌بندی رسیدیم و همکاری دو کشور شروع شده است.
پیگیر حل مشکل هورالعظیم از مسیر دیپلماسی هستیم
طباطبایی، کاردار سابق ایران در بغداد و نماینده وزارت امور خارجه در این نشست، هم ضمن اشاره به تجربه چندساله خود در موضوع نشست، کاهش آب از طرف ایران با احداث سد کرخه و کم شدن آبریز دجله و فرات به هورالعظیم از طرف ترکیه را از منشاء‌های بحران در تالاب هورالعظیم خواند و گفت: سال گذشته با همکاری نخست‌وزیر عراق هواپیماهای اطفاء حریق در منطقه حاضر شدند و آتش‌سوزی‌ها را کنترل کردند؛ اما اینکه گفته می‌شود دولت عراق اجازه حضور ایران برای رفع بحران هورالعظیم در بخش عراقی آن را نمی‌دهد از نظر حقوق بین‌الملل امکان ندارد یک دولت مجوز حضور اینچنینی کشور دیگر را به کشور خود صادر کند.
نماینده وزارت امور خارجه در این نشست با اشاره به اینکه نباید بدون در نظر گرفتن شرایط کشور عراق در این مورد تصمیم گرفت، اضافه کرد: طرف عراقی خشکسالی و سد سازی‌های ترکیه را منشاء بحران هورالعظیم می‌داند و می‌گوید زیرساخت لازم برای حل این بحران را ندارد. با همه این مسائل از نظر دیپلماسی گفت‌وگوهای زیادی با مسئولان و استانداران استان‌های مختلف عراق انجام شده است و خوشبختانه همکاری دولت جدید عراق هم خیلی بهتر از دولت‌های قبل است.
تأثیر برداشت بی‌رویه عراق از آب‌های زیرزمینی در آتش‌سوزی‌های هورالعظیم
شاپور رجایی، رئیس حوزه آبریز کرخه و مرزی غرب معاونت آب و آبفا و نماینده وزارت نیرو در این نشست هم ضمن ارائه گزارش مفصلی از اقدامات وزارت نیرو و دولت در بحث تالاب هورالعظیم و با اشاره به کاهش تراز آب کرخه در سال‌های اخیر، عنوان کرد: متأسفانه کمترین تراز آب سد کرخه در آذرماه اتفاق افتاد اما با اجرای طرح آب شرب غدیر، و انتقال برداشت حدود یک میلیارد متر مکعب از سد کرخه به سد دز تا حدی این موضوع جبران شد. همچنین در سال آبی که پشت سر گذاشتیم، حدود یک میلیارد متر مکعب از 2ونیم میلیارد متر مکعب خروجی سد کرخه به تالاب هورالعطیم اختصاص داده شده است که نسبت به تعهدات دولت عدد بالایی است و هیچ تخطی از الگوی آب نداشتیم.
رئیس حوزه آبریز کرخه و مرزی غرب معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با ارائه آماری از درصد ترشدگی تالاب هورالعظیم و سایر اقدامات وزارت نیرو در این حوزه، تاکید کرد: در محدوده ایرانی تالاب به تعهدات خود عمل کرده و حداکثر تلاشمان را انجام دادیم تا آب به هورالعطیم و دام‌های مردم برسد که تا حد زیادی هم موفق بودیم . در نتیجه همین تلاش‌ها خوشبختانه امسال گزارشی از آتش‌سوزی در بخش ایرانی هورالعظیم نداشتیم و آتش‌سوزی‌های اتفاق افتاده در بخش عراق را هم این طرف مرز کنترل کردیم؛ اما متأسفانه در کشور عراق تمام تلاش برای استفاده حداکثری آب است و در ارتباط استفاده از آب‌های زیرزمینی حومه تالاب بدون هیچ محدودیتی و به صورت متراکم چاه حفر شده است که این تنها مربوط به هورالعظیم نیست و تقریباً در همه رودهای مرزی این مسئله را با کشور عراق داریم و باید به نحوی این حق ایران مطالبه و برآورده شود.
در ادامه نمایندگانی از جمعیت هلال‌احمر کشور، ستاد مدیریت بحران و وزارت دفاع ضمن ارائه گزارشی از اقدامات صورت گرفته در این دستگاه‌ها در موضوع حل بحران هورالعظیم، هر یک به نحوی به عدم همکاری کشور عراق چه در زمینه اطفاء حریق و چه در مسائل مبتلا به اشاره کردند.
حق مردم خوزستان این نیست!
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در بخش دوم صحبت‌های خود و پس از استماع گزارش‌ها و نظرات نمایندگان دستگاه‌های مختلف، ضمن اشاره به برداشت بی‌ضابطه عراق از آب‌های زیرزمینی حوزه تالاب هورالعظیم و گلایه از عدم همکاری قانونمند این کشور در این موضوع؛ عنوان کرد: سهم ایران در هورالعظیم کمتر از 10 درصد است اما میزان آبریز ایران به آن بیش از این است. درخواست ما از وزارت امور خارجه و دستگاه دیپلماسی این است که در این موضوع رویکرد مطالبه‌گرایانه‌ای داشته باشند و اجازه ندهند وضعیت از این بدتر شود.
وی با تاکید بر اینکه این وضعیت زیبنده کشور ایران با آن سابقه عظیم دیپلماسی و حکمرانی نیست، اضافه کرد: روزی نیست که مردم با ما تماس نگیرند و از وضعیت بد منطقه گلایه نکنند. این حق مردمی نیست که برای حفظ آب‌های زیرزمینی حق کشت ندارند و حقابه دام‌هایشان وضعیت خوبی ندارد.
تعلل و کم کاری وزارت امور خارجه در حل بحران هورالعظیم
در پایان این نشست رحمت‌الله نوروزی، نماینده مردم علی‌آباد و نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در موضوع حل بحران هورالعظیم وزارت امور خارجه تا حدی تعلل و کم‌کاری داشته است، گفت: در سه منطقه مرزی کشور از جمله خوزستان، سیستان و بلوچستان و منطقه ارس، در تأمین حقابه ایران مشکل داریم که نشان از ضعف دیپلماسی دارد. اگر زودتر اقدامات لازم از طرف وزارت امور خارجه انجام نگیرد، بعد از دو یا سه سال منطقه سیستان امکان سکونت ندارد. در تأمین حقابه ایران باید دیپلماسی ما قوی و طلبکارانه باشد.
نوروزی با تاکید بر لزوم ورود هرچه سریعتر وزارت امور خارجه برای حل بحران تالاب هورالعظیم، تصریح کرد: در بحث دیپلماسی وزارت امور خارجه موظف است گزارش خود در موضوع تالاب هورالعظیم را ظرف دو ماه به کمیسیون کشاورزی مجلس ارائه دهد. از وزارت نیرو هم می‌خواهیم گزارشی در بحث حقابه ایران و وضعیت کشور عراق و اقداماتی که باید انجام دهیم به مجلس ارائه و از توان مجلس چه در کمیسیون کشاورزی و چه در کمیسیون انرژی استفاده کند.
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست همچنین از نماینده سازمان محیط زیست خواست که گزارش مکتوبی از اقدامات انجام شده این سازمان در موضوع تالاب هورالعظیم و اقدامات اساسی که می‌توانند انجام دهند، به کمیسیون کشاورزی و فراکسیون محیط زیست ارائه دهند و افزود: خوزستان پیشانی مبارزه با استعمار، حزب بعث و آمریکا است، امروز نباید اینگونه به مردم آن ظلم شود.