مدیر مؤسسه مطالعات و توسعه محیط زیست، آب و کشاورزی معتقد است که مدیریت آب در کشور مشکل دارد؛ او درباره بحران آب گفت: با قاطعیت میتوانم بگویم ما بحران آب نداریم اما بحران مدیریت آب داریم. نحوه مصرف ما هدرروی حداکثری در حوزه آب در کشور است.
محمد صابر باغخانیپور، مدیر مؤسسه مطالعات و توسعه محیط زیست، آب و کشاورزی در گفتوگو با خبرنگار نجوا خبر با اشاره به طرح یک میلیارد کاشت درخت در کشور که از سوی سازمان منابع طبیعی دنبال میشود، گفت: معتقدم کاشت درخت سببساز تولید آب خواهد بود چراکه یک نوعی از آبخیزداری که به آن آبخیزداری بیولوژیکی گفته میشود همین کاشت درخت است.
وی ادامه داد: وقتی بتوانیم آبخیزداری مناسبی در کشور داشته باشیم حتما تولید آب و تغذیه سفرههای زیرزمینی بیشتر میشود. البته باز در مسئله آب معتقدم مدیریت آب مشکل دارد و با قاطعیت میتوانم بگویم بحران آب نداریم اما بحران مدیریت آب داریم. نحوه مصرف ما هدرروی حداکثری در حوزه آب در کشور است.
مدیر مؤسسه مطالعات و توسعه محیط زیست، آب و کشاورزی تصریح کرد: هم در حوزه کشاورزی، هم در حوزه صنعت و هم در فضای پسابها موضوع هدرروی حداکثری را داریم که معضل بسیار بزرگی است. کل آبی که میتواند یک میلیارد درخت از حوضه آبی کشور بگیرد ۲۰۰ میلیون مترمکعب است که در برابر ۱۳۰ یا ۱۲۰ میلیارد مکعب آبهای تجدیدپذیر در کشور عدد ناچیزی است و میتوانیم این طرحها را اجرا کنیم.
باغخانیپور درباره انتقال آب بین حوضهای در بخشهای مرکزی کشور خاطرنشان کرد: به عنوان کارشناس در این باره میگویم حتما با پروژههای انتقال آب مخالف هستم. پروژههای انتقال آب اهدافشان تأمین آب حوزه شرب است در صورتی که حقیقتا میزان مصرف آب شرب در کشور ما از کل آب تجدیدپذیر کمتر از ۵ درصد است. وقتی کل آب مصرفی در حوزه شرب کمتر از ۵ درصد است بنابراین مشکل جای دیگر است و در حوزه آب شرب نیست و اگرچه تبلیغات در حوزه صرفهجویی آب در منازل بسیار مفید است و باید اتفاق بیفتد اما سیاستگذار باید به این موضوع توجه داشته باشد که هدررفت در این بخش بسیار کم است.
هدررفت آب در بخش کشاورزی از اهمیت بیشتری برخوردار است
وی ادامه داد: هدررفتِ آب در بخش کشاورزی از اهمیت بیشتری برخوردار است. براساس اعلام وزارت نیرو ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف میشود البته از نظر من این میزان هم نادرست است اما به هر ترتیب دستگاه مسئول در کشور ما این میزان را ۹۰ درصد اعلام کرده است. از این ۹۰ درصد ۳۰ یا ۲۰ درصد مصرف محصول نهایی است و مابقی آن هدرروی آب است. همین ۹۰ درصد که از طرف وزارت نیرو اعلام شده است ۳۰ درصد آن در حوزه رهاسازی آب در پشت سدها به زمینهای کشاورزی است یعنی ۳۰ درصد در این بخش هدرروی آب را داریم؛ در زمین کشاورزی نیز وقتی کشاورز آب را دریافت میکند به نظر میرسد عدد قابل توجهی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد هدرروی آب را داریم باتوجه به اینکه سیستمهای آبیاری ما سیستمهای غرقآبی است این میزان هدرروی وجود دارد.
مدیر مؤسسه مطالعات و توسعه محیط زیست، آب و کشاورزی تصریح کرد: بعد از کاشت محصول و بدست آمدن محصول تا رسیدن به دست مصرف کننده، در همه مراحل ۲۰تا ۳۰ و گاهی اوقات تا ۴۰ درصد هدرروی آب را داریم. یعنی این نشان میدهد که ما در همه سیستمها ممکن است مشکلاتی را داشته باشیم. البته میتوانیم آن را مدیریت کنیم و کار سختی نیست و نیاز به دانشمند خارجی و خود کمبینی ندارد و میتوانیم این مسائل را حل کنیم کما اینکه به هر ترتیب به نظر میرسد اقدامات در این حوزه رو به جلو است.
باغخانیپور تاکید کرد: راه حل اصلی حوزه مدیریت آب در کشور حتما آبخیزداری است ما از ۹۰ میلیون هکتار اراضی کشورمان بخش خیلی ناچیزی را را توانستهایم آبخیزداری کنیم و میلیونها هکتار بدون آبخیزداری هستند و وقتی زمینی بدون آبخیزداری است یعنی نفوذ آب در اثر بارش بارندگی که سالانه حدود بیش از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب است، بخش قابل توجهی از آن که حدود ۸۰ درصد است تبخیر میشود و آب به زمین نفوذ نمیکند و چون ما آبخوانداری و آبخیزداری نکردهایم، این اتفاق سببساز سیل هم میشود و میبینیم که هرساله در فصل پاییز و زمستان یک سری سیلها را در مناطقی داریم که آبخیزداری انجام ندادهایم.
او در پایان گفت: در مناطقی که آبخیزداری انجام شده شاهد هستیم که مردم محلی هم متوجه امر مهم آبخیزداری هستند و یکی از درخواستهای اصلی روستاییان همین موضوع است؛ خوب است که این موضوع تبدیل به گفتمان شود و اهمیت آبخیزداری مشخص شود.