خشکسالی در ایران درحالی وارد چهارمین سال خود شد که پیش بینی می‌شد سال پربارانی داشته باشیم. کشاورزی غیراصولی و هدررفت آب در لوله‌کشی‌های فرسوده هم شرایط را وخیم‌تر کرده و باعث شده تا شاهد مصرف بی‌رویه آب در کشور باشیم.
به گزارش نجوا خبر، گفته بودند پاییز که بیاید روزهای تلخ خشکسالی جایش را به باران و برف می‌دهد اما چشممان به آسمان خشک شد و نه تنها بارانی نیامد که آلودگی هم راه نفسمان را بست. هاشم امینی ظرفیت مدیرعامل آب و فاضلاب کشور هم آب پاکی را روی دستمان ریخت و گفت که درحال گذراندن چهارمین سال پیاپی خشکسالی در کشور هستیم و علی‌رغم پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی، مبنی بر بارش‌های نرمال و فرانرمال، متأسفانه شاهد کاهش بارش‌ها در پاییز امسال بوده‌ایم.
بنا به گفته وی کاهش بارش‌ها، نگرانی‌ها در حوزه منابع آب کشور را افزایش داده است. منابع آب تجدیدپذیر کشور که حدود ۱۰ سال قبل، ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود، امسال به حدود ۱۰۰ میلیار مترمکعب رسیده است.
احد وظیفه رئیس مرکز ملی تغییر اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ایران هم پیش از این به ایسکانیوز گفته بود که پیش‌بینی پاییز پربارش احتمالی است و این به معنای پایان خشکسالی نیست. وی در توضیح ابعاد مختلف خشکسالی در ایران می‌گوید: بحث خشکسالی بسیار پیچیده است و از جوانب مختلف کشاورزی، هیدرولوژی و هواشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: ما در سه سال گذشته در شرایط خشک قرار داشتیم و در برخی مناطق به اندازه یک سال باران کم داشتیم. خراسان رضوی در سال آبی قبلی ۵۲ درصد کمتر از نرمال باران دریافت کرد. بنابراین حتی اگر بارش‌ها امسال نرمال و بالاتر باشد کمبودهایی را که در گذشته ایجاد شده را جبران نمی‌کند.
وظیفه بیان کرد: خشکسالی باعث شده تا در اغلب مناطق خاک رطوبت خود را از دست بدهد و زهکش شده است. از طرفی تولیدات کشاورزی هم علی رغم کم بارشی ادامه داشته و برداشت از آب‌های زیرزمینی بیشتر شده است. این برداشت‌ها باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شده که بارش در یک فصل این کمبود را جبران نمی‌کند. ما همچنان در شرایط خشکسالی هیدرولوژی خواهیم بود.
برخی هم معتقدند که هدررفت آب در سیستم لوله‌کشی به بحرانی‌تر شدن شرایط دامن زده است. حمید سینی‌ساز کارشناس آب در این باره به ایسکانیوز گفت: بیش از یک چهارم آب تصفیه شده در لوله‌ها به مصرف‌کننده نمی‌رسد و فرسودگی زیاد لوله‌ها هم مزید برعلت است و این را همه می‌دانند و به دلیل ضعف مدیریتی است که در شهرها و روستاها وجود دارد و در این جور مواقع وزیر نیرو شهرداری را مسئول نوسازی شبکه‌های لوله کشی می‌داند.
وی با اشاره به هدررفت آب در نگهداری به شیوه سنتی عنوان کرد: رویکرد مدیریت آب ما مبتنی بر نگه داشتن هرچی بیشتر آب روی سطح زمین است. این باعث می‌شود که ما به ذخیره آب در منابع زیر زمینی اقدام نکنیم. در این شرایط تبخیر بیش‌تری در منابع آب‌های سطحی اتفاق می‌افتد به هر حال با آب و هوای گرم و خشک کشور ما این خسارات زیادی به منابع آبی کشور می‌زند و تلفاتی بیش از مصرف دارد و این کار باعث جاری شدن، روان شدن و غیرقابل مهار شدن آب در کشور می‌شود. مجموع هدررفتی که پیش از مصرف اتفاق می‌افتد، پنج برابر کل مصرف است. که بیشترینش هم تلفات تبخیرآب‌های سطحی و سیلاب‌هایی است که یا به دریاها می‌ریزند یا از مرزهای خشکی کشور خارج میشوند و از دست می‌روند.
یکی از مواردی که باعث افزایش تنش‌های آبی خواهد شد، افزایش بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، کشاورزی ما وابستگی بسیاری به منابع آب‌های زیرزمینی دارد. ۶۲ درصد وابستگی بخش کشاورزی به منابع آب‌های زیرزمینی باعث می‌شود که با تداوم بهره‌برداری از این منابع تنش‌ها بیشتر شده و امنیت غذایی به خطر بیفتد. در این گزارش عنوان شده که روند تولید برخی محصولات غذایی فراتر از نیاز جمعیت بوده و در مقابل تولید برخی محصولات مانند دانه‌های روغنی و محصولات پروتئینی پاسخ‌گوی نیاز جمعیت نیست اما در مجموع در ۲۰ سال اخیر تولید مواد غذایی افزایش یافته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده که اگر با توجه به افزایش جمعیت و نیاز آبی در بخش‌های مختلف، تغییری در مدریت و سیاست‌گذاری حوزه آب ایجاد نشود، در آینده بحران‌های متعددی از جمله کاهش منابع آبی، تهدید امنیت غذایی، از بین رفتن منابع طبیعی را تجربه خواهیم کرد و امنیت ملی هم تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.
به گزارش ایسکانیوز، زمانی که برای خروج از شرایط خشکسالی یا کنترل پیامدهای آن چشم به آسمان داشته باشیم و مصرف آب را چه در بخش خانگی و چه در بخش کشاورزی کنترل نکنیم، راه به جایی نمی‌بریم و به مرور همه نعمات را از دست می‌دهیم. باید برنامه بلندمدتی وجود داشته باشد و با تغییر الگوی کشاورزی، فرهنگسازی در کاهش مصرف، کاهش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و اصلاح لوله‌کشی‌های فرسوده، از افزایش تنش‌های آبی جلوگیری کنیم. از طرفی باید توجه داشت که وجود لوله‌کشی فرسوده، کشاورزی غیراصولی و نگهداری اشتباه باعث نمی‌شود که تصور کنیم مردم وظیفه‌ای ندارند و باید بی‌رویه آب مصرف کنند بلکه همه ما در کاهش تبعات خشکسالی سهم داریم و باید به اندازه خود قدمی برداریم.