هرچند بودجه ۱۴۰۴ بارقه‌های امید را در دل فولادسازان برای توسعه صادرات این صنعت روشن کرده است؛ اما باید در نظر داشت که این صنعت با چالش‌هایی سخت دست به گریبان است.
به گزارش نجوا خبر، بررسی‌های بودجه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که هرچند دولت در بودجه ۱۴۰۴ اقداماتی را برای تقویت صنعت فولاد کشور در نظر گرفته؛ اما این صنعت در سال ۱۴۰۴ همانند سال ۱۴۰۳ با چالش‌های قابل توجهی روبه‌روست که نگاهی به آنها نشان می‌دهد نباید برای توسعه این بخش، چشم روی حقایق و موانع این صنعت بست.
نگاهی به وضعیت صنعت فولاد در سال جاری حاکی است این صنعت در ایران با چالش‌هایی اساسی روبه‌روست که مانع از افزایش صادرات این محصول استراتژیک شده است. ازجمله این چالش‌ها، کاهش تقاضا در بازارهای داخلی و جهانی به دلیل نوسانات اقتصادی و جنگ‌های تجاری و همچنین، مشکلات مربوط به تأمین مواد اولیه و انرژی است که تأثیرات منفی روی این صنعت داشته است.
خیز بودجه ۱۴۰۴ برای توسعه صنعت فولاد
نگاهی به بودجه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد دولت تخصیص‌هایی را برای این صنعت در نظر گرفته است تا چالش‌ها و موانع برطرف شود که کلیدی‌ترین این تخصیص‌ها عبارتند از:
۱. تخصیص تسهیلات مالی: دولت درصدد است تا در قالب بودجه، تسهیلات مالی و اعتباری برای تولیدکنندگان فولاد فراهم کند تا فولادسازان از این تسهیلات در راستای افزایش نقدینگی و خرید مواد اولیه و بهبود خطوط تولید خود، این تسهیلات را استفاده کنند.
۲. حمایت از تحقیق و توسعه در صنعت فولاد: دولت در بودجه ۱۴۰۴، اعتباراتی را برای پروژه‌های تحقیق و توسعه در صنعت فولاد در نظر گرفته تا کمکی برای ارتقای فناوری‌های تولید و کاهش هزینه‌های فولادسازان باشد و به صنایع ازجمله صنعت فولاد کمک کند تا به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر حرکت کنند.
۳. تقویت زیرساخت‌ها: ازجمله مشکلات فولادسازان داخلی برای صادرات و فروش محصولات، لجستیک و حمل‌ونقل است. بنابراین دولت برای بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک در بودجه ۱۴۰۴، توسعه خطوط ریلی و جاده‌ای را در دستور کار قرار داده است.
۴. توسعه زنجیره تأمین: تأمین مواد اولیه به ویژه مواد اولیه خارجی یکی از چالش های فولادسازان داخلی است. به همین منظور دولت در بودجه ۱۴۰۴ برنامه‌هایی برای ایجاد همکاری‌های جدید و تقویت زنجیره تأمین فولاد در راستای حمایت از تولیدکنندگان کوچک و متوسط در زنجیره تأمین و افزایش همکاری با شرکت‌های خارجی برای تأمین مواد اولیه در نظر گرفته است.
۵. مشوق‌های صادراتی برای صادرکنندگان فولاد: دولت در راستای رونق صادرات محصولات فولادی درصدد است که مشوق‌ها و تسهیلاتی را برای صادرکنندگان فولاد مهیا کند. این اقدام موجب افزایش درآمدهای ارزی و بهبود تراز تجاری کشور خواهد شد.
چالش‌های صنعت فولاد ایران
تحریم‌ها، رکود در صنایع و عدم تناسب در عرضه و تقاضا، دسترسی دشوار به بازارهای جهانی، عدم تناسب با پیشرفت‌های صنایع پایین‌دست و در پایان محدودیت‌های منابع انرژی مانند قطعی برق، آب و گاز ازجمله موانع توسعه این صنعت در ایران است که از میان این موانع، بزرگ ترین چالش را می‌توان دستیابی به منابع اولیه و انرژی دانست.
مشکلات در حوزه حمل‌ونقل: یکی از موانع صنعت فولاد ایران، مشکل حمل‌ونقل به دلیل ضعف در زیرساخت‌ها و فاصله جغرافیایی میان صنایع بالادستی، میانی و پایین‌دستی است. همچنین فاصله کارخانه های فولاد با بنادر آبی مانند فاصله مجتمع فولاد مبارکه با دریا، علاوه بر هزینه‌های منابع آبی، باعث افزایش هزینه‌ها و اتلاف سرمایه در بخش حمل‌ونقل شده است.
همگامی با پیشرفت تکنولوژی: عدم دسترسی به منابع تکنولوژی برای به روز کردن خطوط تولید فولاد به دلیل تحریم و انحصار فناوری توسط کشورهای صنعتی و هزینه‌های هنگفت دستیابی به تکنولوژی روز ازجمله مشکلاتی است که فولادسازان داخلی با آن مواجه هستند.
چالش تأمین انرژی: صنایع فولادی نیازمند یک راهکار پایدار برای تأمین منابع انرژی هستند. همچنین در کشور ما رکود در بخش ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی موجب کاهش تقاضا برای محصولات فولادی شده است.
افزایش تعداد رقبای صادراتی در منطقه: دو کشور روسیه و ترکیه از رقبای صادراتی ایران در حوزه فولاد است. کشور روسیه به دلیل فروش فولاد با قیمت‌های پایین‌تر و با سوءاستفاده از عوارض صادراتی که در ایران وضع شده بود و مخصوصاً مشکلاتی که ایران در دوره تحریم‌ها با آن درگیر بود، جایگاه ایران را در صادرات محصولات فولادی از آن خود کرد. همچنین، در صادرات میلگرد، به عنوان محصول دوم صادراتی نیز کشور ترکیه رقیب است که با بهره‌گیری از موقعیت و دسترسی به امکانات تجاری و فرصت‌های مالی بیشتر، از جایگاه بالاتری نسبت به ایران برخوردار است.
نقش دولت و وزارت صنعت در حوزه فولاد در بودجه
دولت در سال آینده برنامه‌هایی از جمله ارائه تسهیلات مالی و حمایت از طرح‌های توسعه‌ای را برای حمایت از صنعت فولاد در نظر گرفته است.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در همین زمینه گفته: «ما به دنبال ایجاد بستری هستیم که تولیدکنندگان فولاد بتوانند در یک محیط رقابتی به فعالیت خود ادامه دهند و از چالش‌های موجود عبور کنند.»
هرچند بودجه ۱۴۰۴ و صحبت های وزیر صنعت نشان می‌دهد دولت عزم جدی برای بهبود شرایط صنعت فولاد دارد؛ اما باید دید آیا این حمایت های دیده شده در بودجه محقق خواهد شد یا خیر، آیا مشکلاتی مانند ناترازی انرژی برطرف می‌شود.