پیش‌فروش سکه و نوسانات بازار ارز و طلا و خروج پول از بازارهای موازی و ورود آن به بازار طلا و سکه به یکی از موضوعات مهمی تبدیل شده که در روزهای اخیر با انتقادهای متعددی نیز، همراه بوده است.
به گزارش نجواخبر، روز یکشنبه ۲۸ بهمن ماه، نخستین مرحله پیش‌فروش سکه‌های طلای بانک مرکزی در سامانه مرکز مبادله ایران آغاز شد و این پیش‌فروش در بازه زمانی سه روزه تا ۳۰ بهمن ماه ادامه داشت.
در پیش فروش روز یکشنبه ۲۸ بهمن ماه ۱۴۰۳، انواع سکه ضرب ۱۳۸۶ به فروش رسید که زمان تحویل آن ۳۱ خردادماه سال ۱۴۰۴ اعلام شد و در دو مرحله دیگر، سکه‌های ضرب ۱۴۰۴ پیش‌فروش شدند.
با توجه به این که قیمت فعلی هر قطعه سکه امامی و بهار آزادی در بازار طلا و سکه بیش از ۷۰ میلیون و نیم سکه بیشتر از ۴۰ میلیون تومان است و ربع سکه هم با قیمت بیش از ۲۰ میلیون تومان فروخته می‌شود؛ پیش‌فروش روزهای گذشته باعث شد تا بسیاری از افراد از آن استقبال کرده و به خرید سکه از این طریق بپردازند؛ به طوری‌که به گفته برخی از کارشناس‌های اقتصادی و فعالان حوزه طلا و سکه، این اقدام بانک مرکزی نه تنها بر دیگر بازارها بلکه روی خود بازار طلا نیز تأثیر گذاشت و بدنبال آن، عده‌ای از متقاضیان پیش‌فروش سکه تأکید کرده‌اند که هدفشان از این خرید این بوده است تا در شرایط فعلی اقتصادی کشور گره‌ای از کارشان باز شود و بتوانند پس‌اندازی هرچند کوچک و کم برای روز مبادای خود داشته باشند. اما این که چقدر به نفع و ضررشان تمام می‌شود به وعده‌های بانک مرکزی و متولیان مربوطه بستگی دارد.
به طور کلی، از آن‌جایی که قیمت‌های سکه‌های پیش‌فروش به ترتیب تمام سکه ۶۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، نیم سکه ۳۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و ربع سکه ۱۸ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان بودند افراد زیادی ترغیب شدند که سرمایه‌های خود را به این سمت ببرند. اما در این میان، یکی از مسائلی که با انتقادهای متعددی از سوی برخی از فعالان اقتصادی روبه‌رو شد بیانیه سلب ریسک و مسئولیت مرکز مبادله بانک مرکزی بود که نگرانی‌هایی را به وجود آورد و از طرفی، حتی برخی از این کارشناس‌های اقتصادی و نمایندگان مجلس، این کار بانک مرکزی در خصوص پیش‌فروش سکه را اقدامی خطرناک برای اقتصاد کشور عنوان کردند.
پیش‌فروش سکه؛ ارزان‌فروشی ثروت ملی؟
زنگنه عضو کمیسیون برنامه و بودجه در این رابطه گفت: همان سیاست‌های غلط سال ۹۷ که ۵۷ تن طلای خزانه حراج شد، امروز هم درحال انجام است و این اقدام یا عامدانه و یا جاهلانه است که اگر عامدانه است دقیقاً در حال تحریک جامعه هستید.
او افزود: دلار سکه تحویل خرداد ۱۲۰ هزار تومان است؛ این اقدام افزایش نرخ ارز را بدنبال دارد.
مهدی طغیانی، نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ضمن انتقاد از طرح پیش‌فروش سکه، این اقدام بانک مرکزی را ارزان‌فروشی ثروت ملی عنوان کرد و گفت: در شرایط فعلی، سرمایه‌ها در بازارها به صورت سیل‌آسا در حال تبدیل شدن به طلا و دلار هستند؛ مگر ما چقدر ظرفیت عرضه طلا و دلار داریم؟ و نکته این است که به جز دولت همان‌ها که عرضه‌کننده بودند دیگر عرضه نمی‌کنند و تلاش می‌کنند تا طلا را با قیمت بیشتر بفروشند. از طرفی، به نظر می‌رسد که بانک مرکزی در این حراج سکه، ذخایر طلا را می‌فروشد.
نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: اگرچه وظیفه دولت این است که موج ایجاد شده در فضای اقتصادی را کنترل کند، اما با این عرضه‌های شدید نمی‌توان این موج را کنترل کرد و با وجود این که چند تن طلا عرضه کرده‌ایم ولی باز، عطش بازار فروکش نکرده و بیشتر هم، شده است و اتفاقاً بخش زیادی از پولشویی در اقتصاد کشور، طلاهایی هستند که در حال توزیع آنها هستیم.
طغیانی تأکید کرد: با پیش‌فروش کردن این حجم از سکه شرایط به گونه‌ای پیش خواهد رفت که مثلاً وقتی یک بیمار به مطب پزشک می‌رود امکان دارد به جای ریال از او سکه بخواهند. این سکه از کجا تأمین می‌شود؟ این سکه‌هایی که یک میلیون آن را عرضه می‌کنیم ابزار دور زدن قانون و پولشویی و داغ‌تر شدن مبادلات غیر ریالی می‌شوند و این به زیان اقتصاد کشور است و اگر به این مسائل به درستی توجه شود سیستم ناپایدار، خودش را در سیستم ارز و طلا تخلیه نمی‌کند.
اعتراض‌ها به پیش‌فروش سکه در حالی ادامه دارد که گویی ارز و طلا گوی سبقت را از هم ربوده‌اند و انگار قرار نیست از موضع افزایش قیمت خود کوتاه بیایند و همین موضوع باعث شده است تا اغلب افراد سرمایه‌های خود را از دیگر بازارها خارج کنند و در شرایط فعلی اقتصادی، به طلا پناه ببرند و آن را به عنوان نقطه امنی برای سرمایه‌شان انتخاب کنند.
همچنین، رسول بخشی دستجردی از دیگر نمایندگان مجلس، اعتراض خود به این اقدام بانک مرکزی را این‌طور عنوان کرد: جا دارد از طرف کلیه سفته‌بازان از دولت تشکر ویژه کنم؛ دولتی که بانک مرکزی‌اش از یک طرف دلار می‌دهد و طلا می‌خرد و آب می‌کند و به سکه تبدیل کرده و با دلار ۱۱۰-۱۲۰ هزار تومان پیش‌فروش می‌کند و می‌گوید که می‌خواهد دلار را کنترل کند و برای این اقدام ارزشمند خود یک ساختمان چند طبقه دایر کرده است و مثل یک طلافروش، خرید و فروش می‌کند. به همین دلیل، باید به آن پروانه کسب دهیم و منتظر باشیم تا چند روز دیگر النگو هم بفروشد.
اگرچه برخی از فعالان اقتصادی به صراحت عنوان کردند که این حراج سکه توسط بانک مرکزی از ذخایر طلا انجام شده است. اما اصغر بالسینی سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بیان کرد: اساساً محل تأمین ضرب سکه‌های بانک مرکزی مشخص است و هیچ ارتباطی به ذخایر استراتژیک بانک مرکزی ندارد.
سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران مطرح کرد: خوشبختانه با تدابیر صورت گرفته، امسال شاهد رشد بیش از ۳۰۰ درصدی در واردات شمش طلا به کشور هستیم؛ آمارهای گمرک نشان می‌دهند که فقط در ۱۰ ماهه ابتدای امسال، بیش از ۸۱ تن شمش وارد کشور شده است.
بالسینی افزود: بخشی از این شمش طلای وارد شده متعلق به بخش خصوصی است؛ تمام این‌ها این امکان را فراهم می‌کنند که ضرب سکه‌ها از طریق منابعی که قبلاً در اختیار بانک مرکزی بوده‌اند و بخشی هم از طریق تأمینی که از مرکز مبادله انجام می‌شود، باشد؛ در کل هیچ نگرانی در این خصوص که سکه‌های پیش فروش قرار است از ذخایر استراتژیک بانک مرکزی باشد وجود ندارد.
کارگاه‌های طلاسازی تحت فشار نوسانات ارزی و آسیب‌های مالی
گفتنی است با وجود این که در جریان پیش‌فروش سکه بازار آن داغ بوده است. اما به نظر می‌رسد بازار طلا تحت تأثیر نوسانات ارزی قرار گرفته است و حالِ کارگاه‌های طلاسازی نیز، خوب نیست و با مشکلات مالی متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ به طوری‌که به گفته فعالان این حوزه، نه تنها از میزان فعالیت برخی از واحدهای تولیدی طلا کاسته شده است بلکه حتی تعدادی از آنها مجبور به تعطیلی شده‌اند.
نادر بذرافشان رئیس اتحادیه طلا و جواهرات، درمورد شرایط بازار طلا و تأثیر پیش‌فروش یک میلیون قطعه سکه بر آن بیان کرد: تا قبل از اعلام بانک مرکزی درمورد پیش فروش یک میلیون سکه که شامل سه نوع قطعه سکه تمام، نیم سکه و ربع سکه بوده است بازار طلا در سطح جهانی و داخلی افزایش نسبی داشت ولی از آن‌جایی که بازار طلای داخلی متأثر از نوسانات ارزی است بیشتر با افزایش قیمت روبه‌رو بوده است؛ هرچند که بعد از اعلام بانک مرکزی درمورد پیش‌فروش این یک میلیون سکه تا حدی از اوج روند بازار طلا کاسته شد؛ به طوری‌که سکه با کاهش ۴-۵ میلیون تومان روبه‌رو بود و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز، حدود ۷۰ هزار تومان کاهش قیمت داشت.
رئیس اتحادیه طلا و جواهرات گفت: تحلیلگران و فعالان بازار طلا بر این عقیده هستند که طلا در بازارهای جهانی در طولانی‌مدت روند افزایشی خواهد داشت و انس طلا تا ۳ هزار و ۳۰۰ دلار پیش خواهد رفت و اگر این اتفاق بیفتد بازارهای داخلی طلا در سراسر جهان نیز، تحت تأثیر این افزایش انس قرار خواهند گرفت و با افزایش قیمت روبه‌رو خواهند شد.
بذرافشان ادامه داد: در کشور ما، طلا تحت تأثیر نوسانات بازار ارز و عرضه و تقاضاست و اگرچه در آستانه سال نو هستیم ولی تقاضا در بازار طلای کشور خوب نیست. چون افزایش قیمت طلا باعث شده است که قدرت خرید مردم کم شود و از طرفی، واحدهای تولیدی ما به شدت با آسیب‌های مالی روبه‌رو شده‌اند؛ به طوری‌که برخی از واحدها مدت‌هاست که تولید ندارند و مشکلات آنها در طولانی‌مدت بیشتر خود را نشان خواهند داد و علاوه بر این، بستر فروش آنلاین طلا مزید بر علت شده است تا تقاضا در بازار داخلی طلا با کاهش روبه‌رو شود.
رئیس اتحادیه طلا و جواهرات درمورد شرایط بازار طلا و استقبال از آن در جریان ماه رمضان افزود: معمولاً به دلیل این که در ماه‌های رمضان، محرم و صفر اعیاد و مناسبت‌های جشن و شادی وجود ندارند هر ساله، مردم کمتر به خرید مصنوعات طلا و سکه پرداخته‌اند ولی این که آیا شاهد افزایش یا کاهش قیمت طلا خواهیم بود باید دید با توجه به شرایط بازارهای طلای جهانی و تقاضای افراد و نوسانات ارزی چه اتفاقی خواهد افتاد. چون نمی‌توان پیش‌بینی کرد و اگرچه ممکن است کاهش تقاضا برای خرید طلا در ماه مبارک رمضان تشدید شود ولی این به معنای کاهش قیمت طلا نیست. چون وابسته به سمت و سویی است که بازارهای جهانی می‌روند و همچنین، در متغیرهایی وجود دارند که با توجه به آنها می‌توان در خصوص آینده طلا نظر داد.
گفتنی است که نادر بذرافشان رئیس اتحادیه طلا و جواهرات درمورد شرایط بازار طلا و تأثیر پیش‌فروش یک میلیون قطعه سکه بر آن گفت: تا قبل از اعلام بانک مرکزی درمورد پیش فروش یک میلیون سکه که شامل سه نوع قطعه سکه تمام، نیم سکه و ربع سکه بوده است بازار طلا در سطح جهانی و داخلی افزایش نسبی داشت ولی از آن‌جایی که بازار طلای داخلی متأثر از نوسانات ارزی است بیشتر با افزایش قیمت روبه‌رو بوده است؛ هرچند که بعد از اعلام بانک مرکزی درمورد پیش‌فروش این یک میلیون سکه تا حدی از اوج روند بازار طلا کاسته شد؛ به طوری‌که سکه با کاهش ۴-۵ میلیون تومان روبه‌رو بود و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز، حدود ۷۰ هزار تومان کاهش قیمت داشت.
رئیس اتحادیه طلا و جواهرات اظهار کرد: تحلیلگران و فعالان بازار طلا بر این عقیده هستند که طلا در بازارهای جهانی در طولانی‌مدت روند افزایشی خواهد داشت و انس طلا تا ۳ هزار و ۳۰۰ دلار پیش خواهد رفت و اگر این اتفاق بیفتد بازارهای داخلی طلا در سراسر جهان نیز، تحت تأثیر این افزایش انس قرار خواهند گرفت و با افزایش قیمت روبه‌رو خواهند شد.
بذرافشان ادامه داد: در کشور ما، طلا تحت تأثیر نوسانات بازار ارز و عرضه و تقاضاست و اگرچه در آستانه سال نو هستیم ولی تقاضا در بازار طلای کشور خوب نیست. چون افزایش قیمت طلا باعث شده است که قدرت خرید مردم کم شود و از طرفی، واحدهای تولیدی ما به شدت با آسیب‌های مالی روبه‌رو شده‌اند؛ به طوری‌که برخی از واحدها مدت‌هاست که تولید ندارند و مشکلات آنها در طولانی‌مدت بیشتر خود را نشان خواهند داد و علاوه بر این، بستر فروش آنلاین طلا مزید بر علت شده است تا تقاضا در بازار داخلی طلا با کاهش روبه‌رو شود.
رئیس اتحادیه طلا و جواهرات در مورد شرایط بازار طلا و استقبال از آن در جریان ماه رمضان افزود: معمولاً به دلیل این که در ماه‌های رمضان، محرم و صفر اعیاد و مناسبت‌های جشن و شادی وجود ندارند هر ساله، مردم کمتر به خرید مصنوعات طلا و سکه پرداخته‌اند ولی این که آیا شاهد افزایش یا کاهش قیمت طلا خواهیم بود باید دید با توجه به شرایط بازارهای طلای جهانی و تقاضای افراد و نوسانات ارزی چه اتفاقی خواهد افتاد. چون نمی‌توان پیش‌بینی کرد و اگرچه ممکن است کاهش تقاضا برای خرید طلا در ماه مبارک رمضان تشدید شود ولی این به معنای کاهش قیمت طلا نیست. چون وابسته به سمت و سویی است که بازارهای جهانی می‌روند و همچنین، در متغیرهایی وجود دارند که با توجه به آنها می‌توان در خصوص آینده طلا نظر داد.