صنعت خودرو ایران سالهاست با مشکلات ساختاری، محدودیتهای تکنولوژیک و بیثباتی سیاستها دست و پنجه نرم میکند. در گفتوگو با مهرداد آلان، کارشناس صنعت خودرو، ابعاد سهگانه تأثیرگذار بر این حوزه — سیاستگذاران کلان، مدیران ارشد خودروسازی و رسانههای مستقل — مورد بررسی قرار گرفت و راهکارهای عملیاتی برای تقویت تولید و رقابتپذیری مطرح شد.
مهرداد آلان، کارشناس صنعت خودرو در گفتوگو با خبرنگار گروه اقتصادی نجوا خبر در خصوص نقش سیاستگذاری های کلان کشور در پیشبرد صنعت خودرو تأکید کرد: نقش سیاستگذاران کلان کشور در صنعت خودرو از همه چیز مهمتر است و قبل از هر اقدام عملی، باید ثبات و پیشبینیپذیری در سیاستها ایجاد شود.
او افزود: تولیدکننده زمانی میتواند برنامهریزی بلندمدت و سرمایهگذاری انجام دهد که مقررات و تصمیمات دولت هماهنگ و پایدار باشد.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: صنعت خودرو همانند باشگاهداری حرفهای است؛ باشگاهی که محدود شود، نمیتواند بازیکن خارجی، تکنولوژی، سرمایه و مربی جذب کند و حتی بهترین مدیران نیز قادر به رقابت در سطح جهانی نخواهند بود.
او با اشاره به مثالهای جهانی گفت: کشورهای بزرگ برای مقابله با رقابت ناعادلانه، سیاستهای پایدار و هوشمند دارند؛ آمریکا تعرفه ۱۰۰٪ روی خودروهای چینی وضع کرده، اروپا پرونده ضددامپینگ باز کرده، هند و کرهجنوبی همزمان از صنعت خود حمایت کرده و تکنولوژی وارد کردهاند، اما درهای کشور را نبستهاند.
آلان همچنین اصلاح نظام تأمین مالی را ضروری دانست و گفت: صنعت خودرو و قطعهسازی نیازمند سرمایه در گردش بالاست، اما معیار فعلی پرداخت وام در ایران رسوب پول در حساب است، در حالی که در دنیا تسهیلات بر اساس گردش مالی و ظرفیت تولید ارائه میشود.
تسهیل واردات ماشینآلات و تکنولوژی نیز از دیگر نکات کلیدی بود: هیچ خودروسازی بدون دسترسی آزاد به تکنولوژی، ماشینآلات بهروز و قطعات حیاتی نمیتواند رشد کند. محدودیتهای وارداتی سبب کاهش بهرهوری، افت کیفیت و افزایش هزینه تمامشده میشود.
مدیران ارشد؛ متولیان عملکرد و نوآوری
مهرداد آلان درباره نقش مدیران ارشد صنعت خودرو گفت: اگر سیاستگذاران زمین بازی را تعیین میکنند، مدیران هستند که مشخص میکنند در این زمین چگونه بازی شود.
او ادامه داد: یک مدیر ارشد صنعت خودرو امروز باید ترکیبی از مدیر صنعتی، مالی، فناوری، زنجیره تأمین و دیپلومات صنعتی باشد.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: مدیران باید تمرکز خود را بر مدیریت حرفهای زنجیره تأمین، شفافسازی ساختار قیمت قطعات، مسئولیت مشترک کیفیت، نوسازی تکنولوژی و خطوط تولید، توسعه صادرات و نگاه جهانی و چابکسازی سازمان قرار دهند.
آلان به مثال جهانی اشاره کرد: در ژاپن، مدل کیریتسو تویوتا باعث شد که خودروساز قطعهساز را شریک بداند، نه پیمانکار، و کیفیت محصولات جهانی شد. در کرهجنوبی، هیوندای با برنامه دهساله نوسازی خطوط، از تولیدکننده منطقهای به رتبه پنج جهانی رسید.
وی همچنین توسعه سرمایه انسانی، ارتباط مؤثر با دانشگاهها و مراکز علمی، و دیپلماسی صنعتی از دیگر وظایف کلیدی مدیران برشمرده شد: مدیران حرفهای باید نقشه راه صنعتی به دولت ارائه دهند و صرفاً مجری نباشند.
رسانهها؛ رکن سوم صنعت خودرو
آلان با اشاره به نقش رسانهها گفت: در شرایطی که بخش خصوصی قدرتمند و خودروساز مستقل واقعی نداریم، رسانههای آزاد و مستقل تنها ابزار واقعی برای ایجاد نظارت و مطالبهگری هستند.
او افزود: رسانه میتواند خلأ خودروساز خصوصی را جبران کند و صدای زنجیره تأمین، کارگران، مصرفکنندگان و حتی خود صنعت در برابر تصمیمات غلط سیاستی باشد.
کارشناس خودوروسازی کشور در ادامه گفت: رسانهها میتوانند تصمیمات اشتباه را نقد کنند، فشار تخصصی تولید ایجاد کنند و شفافیت در قراردادها، واردات تکنولوژی و صادرات را ارتقا دهند.
آلان به تجربه کشورهای صنعتی اشاره کرد: در آمریکا و اروپا رسانهها عامل اصلی ایجاد فشار برای تعرفههای هوشمند و گزارشهای ضددامپینگ هستند. در ایران، در نبود خودروساز مستقل، نقش رسانه حتی مهمتر است.
او تأکید کرد که رسانهها باید مردم را با واقعیت صنعت آشنا کنند، آموزش دهند و مطالبهگری کنند: چرا استراتژی ملی نداریم؟ چرا واردات ماشینآلات محدود است؟ چرا قیمتگذاری دستوری ادامه دارد؟ چرا قرارداد قطعهسازان ناپایدار است؟ چرا خطوط تولید نوسازی نمیشوند و کارگران در مرز فقر هستند؟ پاسخ این پرسشها وظیفه رسانه مستقل است.
آلان در پایان نتیجهگیری کرد: صنعت خودرو برای رسیدن به رقابتپذیری جهانی و بهبود کیفیت داخلی، نیازمند تعامل هماهنگ سیاستگذاران، مدیران ارشد و رسانههای مستقل است. «اگر زمین بازی درست طراحی شود، مدیران حرفهای مسئولیت خود را انجام دهند و رسانهها شفافیت و مطالبهگری ایجاد کنند، صنعت خودرو ایران میتواند مسیر رشد پایدار و جهانی را طی کند.»