حمید حاجی زاده: از مصاحبه جنجالی آقای مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال کشورمان در ویژه‌برنامه شبکه ورزش با اجرای مشترک جواد خیابانی و رسول مجیدی یک هفته می گذرد. هفته ای که موج انتقادها را بخاطر شیوه برخورد تاج با دو مجری و نحوه پاسخگویی اش در محضر مردم در پی داشت.
شاید بتوان گفت که مرتضی رضایی چراغ اول انتقاد به عملکرد فوتبالی آقای تاج را بعد از آن مصاحبه روشن کرد وقتی گفت :« آقای تاج ! تا قیام قیامت از شما این سؤال را خواهیم پرسید که پرونده مارک ویلموتس چه شد؟»اکنون که بالاخره موج احساساتی که جریحه دار شده بود با عذرخواهی آقای تاج فروکش کرده وقت آن است که ما هم به رسم رعایت حرمت قلم، بجای همراستا شدن با آن انتقادها و طرح موضوعات مشابه که بعضا به حق هم بود، به پرسشگری در حوزه عملکرد آقای تاج بپردازیم.
اسکوچیج، مربی ای که تیم را به جام جهانی فرستاد و تیم او را با خودش نبرد!
دراگان اسکوچیچ برای نخستین بار در فصل ۲۰۱۴-۲۰۱۳ پا به فوتبال ایران نهاد و نام او در رسانه‌ها به عنوان سرمربی تیم ملوان بندر انزلی اعلام شد. حضور او در این تیم با کسب عنوان هفتمی و یک عملکرد خوب همراه بود. او سپس با فولاد خوزستان، خونه‌به‌خونه بابل و صنعت نفت آبادان ادامه داد تا این که بالاخره پس از استعفا از تیم صنعت نفت به سرمربیگری تیم ملی ایران برای مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر رسید. او علاوه بر این که تیم ملی را به جام جهانی رساند دو رکورد نیز برای اولین بار برای تیم ملی ثبت کرد:
با برد مقابل امارات در ۱۵ مهر ۱۴۰۰ در مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، توانست رکورد ۱۰ برد پیاپی را برای تاریخ تیم ملی ما ثبت کند
وی همچنین در بهمن ۱۴۰۰ با صعود به جام جهانی توانست سریع‌ترین صعود تاریخ ایران را به این رقابت‌ها رقم بزند
او به این ترتیب در سال ۲۰۲۱ در زمره ۲۵ مربی برتر جهانی قرار گرفت. با این وجود اسکوچیج در ۲۰ تیر ۱۴۰۱ توسط کمیته فنی فدراسیون فوتبال ایران از سرمربیگری تیم ملی فوتبال ایران عزل شد، هر چند در ۲۶ تیر ۱۴۰۱ با تصمیم هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال ایران ابقا شد اما در نهایت در ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ مجددا از سمتش برکنار شد. هر چند بسیاری از تحلیل گران معتقد بودند که او در اندازه مربیگری در جام جهانی نیست اما هیچ کس اکنون نمی‌تواند ادعا کند که اگر او می‌ماند کارنامه تیم ملی ایران از آن چه شد بدتر می‌شد.
کی روش، مربی ای که بر اسب زین شده سوار شد
وقتی مربیگری تیمی که اسکوچیج به جام جهانی رسانده بود را به کارلوس کی روش دادند خودبخود افتخار چهارمین بار حضور در جام جهانی را به او هدیه کردند تا در رده سوم از این حیث در بین سرمربیان تاریخ جهان باشد. این رفت و آمد از نظر هزینه هم مقرون به صرفه نبود زیرا اگر دراگان اسکوچیچ سرمربی تیم ملی ایران می‌ماند با دستمزد سالی ۶۵۰ هزار یورو در رده بیست و سوم در بین ۳۲ تیم حاضر در جام جهانی بود ولی کارلوس کی روش به گزارش سایت گل در رده نوزدهم مربیان با بیش‌ترین دستمزد قرار گرفت. کی روش با وجود همه انتقادها به مربیگری انتخاب شد و نتایجی به بار آورد که باعث شد بالاخره حامی اصلی اش - آقای مهدی تاج - در این هفته به عذرخواهی روی آورد.
پیش از آن، با کلی فراز و نشیب و تأیید و تکذیب، بالاخره مهدی تاج در انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال که روز هشتم شهریورماه برگزار شد، حضور پیدا کرده بود و در همان دور نخست با کسب 51 رأی از 80 رأی مأخوذه به‌عنوان رئیس جدید فدراسیون فوتبال ایران انتخاب شده بود. او که قرار است تا دو سال آینده که انتخابات جدیدی برگزار شود، ساکن صندلی ریاست باشد در شرایطی سکان‌دار فوتبال ایران شد که موافقان چندانی نداشت. مهدی تاج در مدت‌زمانی که قبلا ریاست فدراسیون را بر عهده داشت، به واسطه بستن قرارداد حرف‌وحدیث‌دار با مارک ویلموتس بلژیکی زیر ذره‌بین قرار گرفت و بسیاری خواستند تا او بابت ازدست‌رفتن بخشی از پول بیت‌المال محاکمه شود. او با پیچیده شدن شرایط به بهانه قلب‌درد از فدراسیون فوتبال رفت و اعضای هیئت‌رئیسه او هم یکی پس از دیگری از فدراسیون خارج شدند تا زمینه برای بررسی پرونده این افراد مهیا شود. حداقل این موضوعی بود که رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس در کنار مسئولان نهاد بازرسی وعده آن را داد. با وجود معرفی‌شدن تاج به‌عنوان متهم اصلی این پرونده، در کنار هفت نفر دیگر از اعضای هیئت‌رئیسه که پای قرارداد ویلموتس را امضا کرده بودند؛ ولی اتفاق روشنی نیفتاد .
در مراسم انتخابات فدراسیون، فلاحتی رئیس کمیته بدوی انتخابات فدراسیون فوتبال گفت باید نهایت تشکر را از نهادهای نظارتی داشته باشم که نجیبانه حامی ما بودند و اجازه ندادند اتفاق ناگواری رخ بدهد. او البته توضیح نداد که منظورش از نهادهای نظارتی کدام هاست،آنها چه حمایتی کرده‌اند و از همه مهم‌تر این اتفاقاتی که به تعبیر او پیشگیری شده چه بوده است. او در ادامه نکته دیگری هم مطرح کرد وگفت که گواهی می‌دهد که دلواپس‌ترین آدم‌هایی که دنبال برگزاری انتخابات بودند، نیروهای نظارتی بودند. این که دلواپسی نهادهای نظارتی از یک انتخابات فوتبالی به چه دلیل می‌باشد به کنار، فلاحتی سپس گفت که در این مدت احساس می‌کردم وسط دشت وسیع مقدس شلمچه هستم و بعد از ۴ دهه آن خاطرات برای من زنده شده است. این بیان بر پیچیدگی مسئله افزود!
انتخاب دستیار مربی برجسته انگلیس برای رویارویی با تیم ملی انگلیس؟!
اگر چه کارلوس کی روش اصالتا پرتغالی است اما از برجسته ترین بخش های سابقه اش، دستیاری سرآلکس فرگوسن مربی اسبق منچستر یونایتد است، فرگوسنی که بخاطر ۲۷ سال مربیگری پر افتخارترین تیم باشگاهی انگلیس از سوی دستگاه سلطنتی انگلیس به لقب سر (SIR) که لقبی سلطنتی است نائل شده بود. بی تردید نه انتخاب فرگوسن برای این لقب اتفاقی بود و نه او دستیارانش را بدون شناخت انتخاب می‌کرد. کی روش در دو برهه زمانی جدا، جمعا به مدت شش سال دستیار اول فرگوسن بود.
به هر تقدیر پس از آن که تیم ملی را اسکوچیج به جام جهانی برد قرعه کشی جام جهانی انجام شد و مشخص شد که ایران با انگلیس، امریکا و ولز هم گروه است، گروهی که عملا گروه خانوادگی انگلیس بود زیرا ولز هنوز بخشی از پادشاهی بریتانیاست و امریکا را هم می‌توان فرزند بریتانیا دانست. به هر حال پس از این قرعه کشی به شکل پرحاشیه‌ای ابتدا هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال تغییر کرد و تاج و دو دستیار پیشنهادی اش به سکانداری فدراسیون رسیدند و سپس کارلوس کی روش سرمربی تیم ملی فوتبال ایران شد.
شاید از اولین کسانی که از ارتباط احتمالی این دو موضوع ( موضوع همگروهی ایران با سه تیم خانوادگی انگلیس و موضوع تغییر ناگهانی سرمربی تیم ملی) با هم صحبت کرده بود خداداد عزیزی بود. او در مصاحبه‌ای با خبر ورزشی گفته بود که انتخاب کی‌روش کاملاً سیاسی و دستوری بود و در توضیح آن یادآور شده بود که همان آقایانی که تاج را آوردند همان‌ها هم گفتند کی‌روش را هم بیاورد. به عقیده او تحلیل آنها این بود که کی‌روش روی نیمکت تیم ایران در بازی قرن مقابل آمریکا عملکرد بهتری خواهد داشت و اگر آمریکا در گروهمان نبود کی‌روش هرگز نمی‌آمد.
خداداد عزیزی که همیشه به صراحت در بیان مشهور است حتی آب پاکی را بر روی دست هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال هم ریخته بود و گفته بود که اگر دست او بود حتما هیئت رئیسه را تعطیل می‌کرد. عزیزی گفته بود:« آقایان هیئت رئیسه! شما که دو ماه پیش سینه تان را (در دفاع از اسکوچیج) سپر کرده بودید حتما از جایی به شما گفته شد که اسکوچیچ را بردارید، وگرنه چه اتفاقی افتاد که یک مرتبه سینه‌ها عقب رفت و سرها پایین افتاد و همه گفتید اسکوچیچ باید برود!؟ حتما از جای دیگری به شما گفته شد! اگر این هم نبوده باشد پس حتما از تاج ترسیدید و مهدی تاج به شما گفته که کی‌روش باید بیاید. اما اگر قرار باشد از جای دیگری به شما بگویند و یا تاج یا هر رئیس دیگری در فدراسیون حرف اول و آخر را بزند، پس واقعاً شما بود و نبودتان در فوتبال ایران هیچ فرقی به حال ما می‌کند؟ بروید خانه هایتان چون به درد این فوتبال نمی‌خورید.»
خداداد در عین مخالفتی که با تاج و کی روش داشت در تحلیل خود اما این تغییر را به نفع تیم برشمرده بود و گفته بود که ایران با کی روش «نبازتر» است. آن چه بعدا اتفاق افتاد نشان داد که این قسمت از پیش بینی او بر عکس است و اتفاقا این تغییر باعث شد که ایران سنگین ترین شکست تاریخ فوتبالی جام جهانی را تجربه کند ! باخت ۶ گله مقابل انگلیس، یکی از پرگل‌ترین باخت‌های تاریخ فوتبال ایران هم محسوب می‌شود. پیش از این در سال ۱۹۵۰ ایران در دیداری دوستانه با نتیجه ۶ بر یک به ترکیه باخت. ایران همچنین در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۷۲ با نتیجه ۵ بر صفر برابر کره جنوبی و مجارستان بازنده شد. به عبارتی، تیم ملی ایران بعد از ۷۲ سال یک بار دیگر شکست ۶ گله را تجربه کرد تا یک اتفاق عجیب در تاریخ ثبت شود.
مشابه این تحلیل را جواد خیابانی داشت وقتی که در برنامه تلویزیونی «جام و مردم» که به مسابقات جام جهانی می‌پردازد درباره باخت تیم جمهوری اسلامی در مقابل آمریکا گفت: «اگر روی نیمکت به جای کی‌روش، چوب کبریت بود، آمریکا را می‌بردیم». با این که جواد بعدا بخاطر این ادبیات که به تعبیر او پشت پا زدن به اخلاق رسانه‌ای بود عذرخواهی کرد اما هرگز از نقد عملکرد فوتبالی کی روش پا پس نکشید.
جواد خیابانی و بسیاری دیگر مانند او خیلی اشتباه هم نکرده بودند و آن چه عجیب بود اتخاذ استراتژی تدافعی در بازی‌ها توسط کی روش بود که به دفاع اتوبوسی تعبیر می‌شد و مورد اعتراض بسیاری از پیش کسوتان و تحلیل گران قرار گرفت. مهدی حاج‌محمد، پیشکسوت فوتبال ایران درباره شکست یک بر صفر ملی‌پوشان مقابل آمریکا در گروه B رقابت‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر اظهار کرده بود که همه می‌دانستند که کی‌روش سیستمش را دفاعی می‌چیند . او گفته بود:« وقتی بازی یک بر صفر شد، تیم ملی شروع به حمله کرد اما قبل از این گل، اگر آمریکا دروازه‌بان نداشت هم گل نمی‌خورد و به نظر من کی‌روش باید به بازیکنان می‌گفت ما باید برای پیروزی به میدان برویم.» حتی با آن که رسانه ملی بنای نقد جدی کی روش را نداشت اما میثاقی در برنامه فوتبال برتر نیز به بهانه مصاحبه اخیر کی روش این نکته را گفت که هر چقدر تیم ملی دفاعی است، مصاحبه مسئولان فوتبال هجومی است.
بنابر این اگر خداداد عزیزی درست حدس زده باشد و تغییرات ناگهانی تیم ملی سیاسی بوده باشد این تغییرات تیم ملی را «نبازتر» نکرد، بلکه «ببازتر» کرد !