محمدیاسر طیب‌نیا، مدیرعامل فولاد مبارکه، در استودیوی اکوایران، نقش صنعت فولاد در اقتصاد کلان و جایگاه جهانی و داخلی این صنعت را تبیین کرد.
وی با بیان اینکه صنعت فولاد به صنعت مادر مشهور است و زیربنای توسعه و اقتصاد در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است، گفت: اساساً هر کشوری در هر منطقه‌ای توسعه خود را با سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت فولاد آغاز کرده؛ همچنان که سرگذشت کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد تمامی آن‌ها ابتدا در حوزه صنعت فولاد سرمایه‌گذاری کرده و تا امروز نیز سعی کرده‌اند جایگاه خود را به‌لحاظ تکنولوژی و تولید انواع محصولات در صنعت فولاد جهان حفظ کنند.
وی با تأکید بر اینکه کشورهای درحال‌توسعه نیز امروزه در حال طی کردن همین مسیر هستند، گفت: کشورهایی مانند هند، برزیل، ترکیه و چین که شاهد رشد اقتصادی قابل‌توجهی هستند، در رده‌های اول تا دهم رنکینگ تولید فولاد جهان قرار دارند.
وی افزود: بر اساس نتایج حاصل از آمایش سرزمینی، هر بخشی دارای ظرفیت‌هایی است و باید بر اساس آن ظرفیت‌ها توسعه‌های خود را دنبال کند؛ بنابراین باید در کشورمان به‌طور مشخص پایش مجددی در زمینه صنعت فولاد داشته باشیم.
وی در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه باید برخی فعالیت‌ها در زنجیره فولاد را خود اعضای زنجیره انجام دهند گفت: به‌عنوان مثال، در حوزه معدن، در بخش اکتشاف و تجهیز معادن، ظرفیت‌های بسیار خوبی وجود دارد که باید مجوزهای لازم به فعالان این عرصه داده شود تا خود آن‌ها بتوانند خلأها و ناترازی‌های موجود در این بخش را برطرف کنند.
وی در ادامه سخنان خود به ناترازی انرژی حاکم بر صنعت کشور اشاره و تصریح کرد: بخشی از این ناترازی‌ها مربوط به زیرساخت‌هایی می‌شود که تکمیل آن متوجه دولت‌هاست؛ اما باید بپذیریم که در شرایط فعلی وضعیت دولت به‌گونه‌ای نیست که بتواند به‌تنهایی مشکل ناترازی‌ها را حل کند و در واقع این امکان به‌هیچ‌عنوان مهیا نیست. ازآنجا‌که این ناترازی‌ها خسارت‌های سنگینی را به صنعت و صاحبان صنایع کشور وارد آورده است، ما در فولاد مبارکه استراتژی خود را بعد از بومی‌سازی و ساخت داخل کردن اقلام، تجهیزات و کالاهای مصرفی موردنیاز در صنعت فولاد (در حال حاضر به بیش از ۹۰ درصد خودکفایی در حوزه تأمین رسیده‌ایم)، به حوزه انرژی و خودتأمینی در این بخش معطوف ساخته‌ایم.
وی در همین زمینه گفت: حدود دو سال پیش موضوع احداث نیروگاه سیکل ترکیبی ۹۱۴ مگاواتی را مطرح کردیم و خوشبختانه امروز به جایی رسیدیم که دو فاز اول و دوم این نیروگاه وارد مدار بهره‌برداری شده است. همچنین در کنار این فعالیت، احداث نیروگاه ۶۰۰ مگاواتی خورشیدی در منطقه کوهپایه و مطالعات احداث نیروگاه ۲۰۰ مگاواتی در منطقه خواف را در دستور کار قرار داده‌ایم. اکنون 20 مگاوات نیروگاه خورشیدی نیز آماده بهره‌برداری است و ۲۰ مگاوات دیگر نیز در هفته‌های آتی وارد مدار خواهد شد و شرایطی فراهم شده است که ماهانه ۲۰ مگاوات به بهره‌برداری خواهد رسید.
طیب‌نیا در بخش دیگری از سخنان خود به سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه در توسعه میادین گازی کشور اشاره کرد و گفت: بیش از یک سال است که فولاد مبارکه برای رفع ناترازی گاز نیز وارد میدان شده و در حال حاضر در مرحله انعقاد قرارداد است.
مدیرعامل فولاد مبارکه با تأکید بر اینکه بسترسازی و ریل‌گذاری و به عبارت بهتر، هموارسازی مسیر این‌گونه فعالیت‌ها باید از سوی دولت انجام شود گفت: ازآنجا‌که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاران باید توجیه‌پذیر باشد، دولت باید شرایطی فراهم کند که این اقدام برای سرمایه‌گذاران توجیه‌پذیر باشد و شرکت‌ها بتوانند با ورود به این عرصه ناترازی‌ها را جبران کنند.
وی در پاسخ به سؤالی درباره ظرفیت و میزان تولید فولاد در کشور و اهداف صنعت فولاد گفت: در حال حاضر ۳۲ میلیون تن فولاد در کشور تولید می‌شود و حدود ۴۷ تا ۴۸ میلیون تن نیز ظرفیت در کشور ایجاد شده است. این در حالی است که ضریب بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایجادشده حدود ۶۷ تا ۶۸ درصد است؛ درحالی‌که در دنیا ضریب بهره‌برداری به‌طور میانگین حدود ۷۸ درصد است؛ بنابراین ما باید به سمتی حرکت کنیم که بهره‌وری را ارتقا دهیم و از ظرفیت‌های ایجادشده، بیشتر بهره‌برداری کنیم.
وی در همین زمینه با تأکید بر اینکه فولاد مبارکه در حال حاضر با ۱۰۰ درصد ظرفیت در حال کار است و در همین شرایط سخت هم همچنان سودده بوده است گفت: ناترازی‌ها در حوزه‌های انرژی و سایر بخش‌های زنجیره تأثیر بسزایی در عدم سوددهی سایر شرکت‌ها داشته است؛ به همین دلیل است که در دنیا بسیاری از شرکت‌های فولادی کوچک‌تر در شرکت‌های بزرگ ادغام شده‌اند و مجموعه‌های ۷۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ میلیون تنی تشکیل داده‌اند؛ بنابراین اگر می‌خواهیم این صنعت که از نقاط قوت فعلی کشور به شمار می‌آید و رشد خوبی هم داشته است بتواند همچنان بدرخشد، باید چنین اتفاقاتی در آن رقم بخورد. باید برخی ادغام‌ها و مشارکت‌ها در زنجیره فولاد کشور صورت گیرد و شرکت‌های بالادست و پایین‌دست با هم پیوند بخورند تا مجموعه‌ها بتوانند به شکل رقابت‌پذیرتری به حیات و سوددهی خود ادامه دهند. به خاطر داشته باشیم ناترازی‌های انرژی و عدم تکمیل حلقه‌های زنجیره فولاد در کشور از یک سو و اتفاقاتی که در سایر بخش‌های دنیا در عرصه رقابتیِ صنعت فولاد در حال شکل گرفتن است، از سوی دیگر، تهدیدی برای این صنعت محسوب می‌شود.
طیب‌نیا در همین زمینه افزود: همچنان که می‌دانیم کشور چین در حال حاضر با تولید بیش از یک میلیارد تن فولاد بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان است و ازآنجا‌که رشد اقتصادی این کشور و همچنین سرمایه‌گذاری آن در حوزه ساخت‌وساز کاهش داشته، مصمم شده صادرات خود را افزایش دهد و امسال به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده که بتواند با افزایش ۲۵ میلیون تنی نسبت به سال قبل، صادرات خود را به ۱۱۵ میلیون تن افزایش دهد تا رکورد صادرات طی یک دهه گذشته را بشکند.
به گفته طیب‌نیا، کل مصرف فولاد کشورمان امروز ۲۵ میلیون تن است و این افزایش صادرات فولاد چین قطعاً به کشورهایی مانند کشور ما نیز سرازیر خواهد شد؛ به همین دلیل است که کشورهای منطقه نیز برای حفظ صنعت خود به‌سرعت در حال اعمال اقدامات تعرفه‌ای و بازدارنده از واردات بی‌رویه به کشور خود هستند.
مدیرعامل فولاد مبارکه ادامه داد: همان‌طور که اشاره شد، علاوه بر اقداماتی که در داخل زنجیره باید انجام شود، اقدامات بازدارنده هم باید از سوی دولت در حمایت از صنعت فولاد انجام شود. حتی کشوری مانند عراق نیز چند ماه قبل بر واردات میلگرد خود تعرفه گذاشته است؛ اما متأسفانه ما هنوز برای اعمال اقدامات بازدارنده در حوزه واردات فولاد به کشور، هیچ اقدام عاجلی صورت نداده‌ایم و متأسفانه می‌بینیم که در شش‌‍ماهه اول سال جاری، صادرات ما به‌شدت کاهش یافته و واردات به‌شدت افزایشی بوده است، آن هم محصولات فولادی که ما به‌هیچ‌عنوان به واردات آن‌ها نیاز نداریم. بنابراین باید در این موارد هرچه سریع‌تر تصمیم‌گیری و اقدام شود.
وی در ادامه سخنان خود ضمن ابراز ناخرسندی از برخی صحبت‌های غیرکارشناسانه و غیرمسئولانه‌ای که در حوزه سوددهی صنعت فولاد ابراز می‌شود گفت: اگر ما همه مواردمان متناسب با صنعت و اقتصاد جهانی بود به‌هیچ‌عنوان مشکلی نداشتیم؛ اما در صنعت فولادی که ما در آن چندین برابر استانداردهای جهانی نیروی انسانی را مشغول فعالیت کرده‌ایم و محدودیت‌های حمل‌ونقل و هزینه‌های سرسام‌آور آن به‌هیچ‌عنوان با سایر کشورهای پیشرو در صنعت فولاد قابل قیاس نیست، نمی‌توانیم قیمت‌گذاری‌ها را نیز متناسب با آن‌ها پیاده‌سازی کنیم. به‌عنوان مثال، هزینه حمل مواد اولیه از سایر کشورها به چین به‌مراتب پایین‌تر از حمل مواد اولیه برای فولاد مبارکه از استان‌های هم‌جوار است؛ بنابراین چگونه می‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها نیز به‌صورت جهانی در نظر گرفته شود و بتوانیم در چنین شرایطی در عرصه بین‌المللی رقابت داشته باشیم.
وی در ادامه سخنان خود گفت: نباید فراموش کنیم که اساساً وجود منابع انرژی یکی از مزیت‌های ایجاد کارخانه‌های فولادسازی در کشورمان بوده است و به عبارت بهتر اساساً صنعت فولاد ما بر پایه انرژی‌های موجود در کشور شکل گرفته است. چنانچه این مزیت از این صنعت گرفته شود، در واقع در مسیر نابودی این صنعت گام برداشته‌ایم و میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد را نادیده گرفته‌ایم.
وی در ادامه سخنان خود در انتقاد به برخی گفته‌ها که صنعت فولاد را متهم به استفاده از رانت در حوزه‌های انرژی و معدن می‌کنند، گفت: اگر به‌دقت بنگریم جایی که انرژی مصرف می‌شود و حاصل آن توسعه زیرساخت‌های کشور، اشتغال‌زایی، توسعه صادرات، ارزآوری برای کشور و رونق اقتصادی و تأمین مواد اولیه موردنیاز برای هزاران شرکت پایین‌دست است، باید گفت اتفاقاً به‌هیچ‌عنوان این رانت محسوب نمی‌شود، بلکه یارانه‌ای است برای صنعتی که مولد و پیشران توسعه است؛ همچنان که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه این یارانه و حمایت را برای صنعت در نظر می‌گیرند.
وی در ادامه سخنان خود گفت: درحالی‌که تولیدکننده برای تأمین اقلام مصرفی و تجهیزات و قطعات موردنیاز خود با عرضه آزاد مواجه است و پیمانکاران آن نیز در توسعه‌های شرکت، با عرضه آزاد محاسبه می‌کنند، به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانیم بگوییم به‌عنوان مثال صادرات این شرکت باید با عرضه نیمایی انجام شود. اگر بتوان مواد اولیه و اقلام یادشده را به‌صورت نیمایی به تولیدکننده داد، باید انتظار داشت که عرضه محصول و صادرات نیز به‌صورت نیمایی انجام شود. در چنین شرایطی است که تولیدکننده با شرایط سخت و عدم تداوم تولید و رقابت مواجه می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی از اقدامات خوب دولت طی مدت اخیر صدور مجوز استفاده از ارز نیمایی در زنجیره خود تولید بوده است گفت: با صدور چنین دستورالعملی می‌توان انتظار داشت که توسعه شرکت‌های زیرمجموعه رونق بیشتری بگیرد.
طیب‌نیا در جمع‌بندی سخنان خود گفت: ما نباید نگاهمان صرفاً در چنین صنعتی تولید فولاد باشد؛ اگرچه شکل‌گیری صنعت فولاد منجر به صنعتی شدن کشورها و از جمله کشور ما شده است، باید در نظر داشته باشیم که در حال حاضر نوآوری و استفاده از فناوری‌های نوین، استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، هوشمندسازی‌ها و تحول دیجیتال افق‌های تازه‌ای را به روی صنعت گشوده است و تمامی مؤلفه‌های یادشده همانند کشور کره جنوبی به مدد این صنعت آمده است. به همین دلیل است که ما نیز در فولاد مبارکه یکی از راهبردهای اصلی شرکت را حرکت نوآورانه و تحولی در حوزه تحقیق و توسعه قرار داده‌ایم و خوشبختانه شاهد این هستیم که به‌واسطه پیوند فولاد مبارکه با مراکز علمی صنعتی و دانشگاهی اتفاقات بسیار خوبی در حال رخ دادن است. در حال حاضر با حمایت فولاد مبارکه بیش از ۵ مرکز دانشگاهی و نوآوری شکل گرفته است و از گرنت‌های دانشگاهی حمایت کرده‌ایم. در یک سال گذشته بیش از ۷۰۰ پایان‌نامه و موضوع تحقیقاتی جدی در حوزه صنعت انجام شده است. همچنین بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان در ۳۴ تا ۳۵ شرکت دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجام داده‌ایم. اگرچه در مقایسه با شرکت‌های هم‌تراز فولاد مبارکه در عرصه جهانی این اعداد چندان بزرگ نیستند، اما در مقایسه با شرکت‌های داخلی، اعداد بسیار بزرگی هستند و امیدواریم با درک صحیح از این موضوع بتوانیم رسالت خود را به‌خوبی ایفا کنیم.