تحرکات نظامی آمریکا در کارائیب، تنش با ونزوئلا را به اوج رسانده و بهانهی مبارزه با مواد مخدر را به پوششی برای فشار سیاسی و تهدید نظامی بدل کرده است.
به گزارش نجواخبر، رئیسجمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، وعده داده است که «تنش میان افغانستان و پاکستان را با سرعت بالا پایان خواهد داد»؛ اقدامی که بخشی از تلاش او برای نمایش خود بهعنوان «سازندهی صلح در جهان» محسوب میشود. این در حالی است که پیشتر نیز وی توافق آتشبس در غزه را به نام خود ثبت کرده بود — توافقی که از نظر او «در سه هزار سال اخیر، در خاورمیانه بیسابقه بوده است».
در شرایطی که این ادعاها مطرح میشود، واقعیت صحنه، کمی پیچیدهتر و متفاوتتر از آن چیزی است که شعارها حکایت میکنند.
آمادهسازی ایالات متحده برای حمله به ونزوئلا
این روزها گزارشهایی در رسانهها منتشر میشوند مبنی بر اینکه ایالات متحده در آبهای دریای کارائیب مشغول گشتزنی ناوهای جنگی است، هواپیماهای جنگی F-35 در منطقه مستقر شدهاند، ناوشکنها و حتی یک زیردریایی هستهای در نزدیکی آبهای کشور همسایهٔ ونزوئلا دیده شدهاند. در جریان این تحرکات، گزارش شده قایقهایی که به ونزوئلا تعلق داشتهاند مورد هدف قرار گرفتند و دهها نفر کشته شدند.
در کنار این، ترامپ مجوز انجام عملیاتهای مخفیانه در داخل خاک ونزوئلا را به سازمانهای اطلاعاتی آمریکا اعطا کرده است.
نکته قابل توجه، اعلام مقامات کاراکاس درباره بازداشت گروهی از افراد بوده که قصد داشتند به ناوشکن آمریکایی USS Gravely، که در کشور همسایه، ترینیداد و توباگو، مستقر است، حمله کنند. هدف از این اقدام، فراهم کردن بهانهای برای متهم کردن دولت ونزوئلا به انجام حمله و در نتیجه، آغاز تجاوز نظامی آمریکا به این کشور عنوان شده است.
اتهام صادرات مواد مخدر؛ بهانهای آشنا
از جمله بهانههای تکراری آمریکا برای فشار بر ونزوئلا، اتهام صادرات مواد مخدر است. واشنگتن مدعی است که کاراکاس با همکاری گروههای مجرمانه، و گاهی حتی نهادهای امنیتی رسمی، در تولید و قاچاق مواد مخدر به ایالات متحده دست دارد. تولید و قاچاق مواد مخدر، از دیرباز یکی از چالشهای جدی در منطقه آمریکای جنوبی بوده و مقابله با آن نیازمند همکاری منطقهای و تبادل اطلاعات مؤثر است.
با وجود این، شواهد و تحولات هفتههای اخیر نشان میدهند که هدف اصلی، نه مافیای مواد، بلکه خود دولت ونزوئلا است. در واقع، قرار است جنگ بهجای مافیای مواد، علیه کشوری مستقل شکل بگیرد.
روابط قطعشده و دشمنی ریشهدار
روابط میان ایالات متحده و ونزوئلا از سال ۲۰۱۹ بهصورت کامل قطع شده است؛ پس از انتخاب دوباره نیکلاس مادورو به ریاست جمهوری، واشنگتن و کشورهای غربی مشروعیت آن را زیر سؤال بردند.
البته تنشهای میان دو کشور به این سال محدود نمیشود، بلکه دستکم به دو دهه قبل بازمیگردد؛ یعنی زمانی که هوگو چاوز، رئیسجمهور سوسیالیست و مردمی ونزوئلا، در سال ۱۹۹۹ به قدرت رسید و تا زمان مرگش در ۲۰۱۳، بارها با آمریکا درگیر شد.
چاوز روند ملیسازی نفت در کشوری را آغاز کرد که بزرگترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد، از استقرار نیروهای خارجی در خاک کشورش جلوگیری کرد و اقتصاد را به سوی پاسخگویی به نیازهای اقشار ضعیف در زمینههایی چون سلامت، آموزش و مسکن سوق داد.با اینحال، تمرکز یکجانبه بر درآمدهای نفتی، بیتوجهی به کشاورزی و صنایع معدنی، و عدم نگهداری زیرساختهای نفتی، در کنار کاهش جهانی قیمت نفت، باعث شد دستاوردهای اجتماعی او در زمینه کاهش فقر تنها موقتی باشد.
بهرهبرداری آمریکا از بحران داخلی
ایالات متحده از وضعیت نابسامان اقتصادی و اجتماعی ونزوئلا برای راهاندازی جنگی سیاسی و اقتصادی علیه این کشور استفاده میکند. واشنگتن بر این باور است که دولت ونزوئلا با چرخش به سوی شرق و گسترش روابط با چین، روسیه و ایران، از جبهه مخالفان راهبردی آمریکا حمایت میکند. همین روابط، باعث تقویت ظرفیتهای دفاعی ونزوئلا شده و امکان فروش نفت و مقابله با فروپاشی اقتصادی را فراهم آورده است. این همکاریها، در چارچوب «شراکتهای راهبردی» با دو قدرت بزرگ جهانی تعریف میشود.
با وجود افزایش تهدیدات نظامی و نمایش قدرت ارتش آمریکا در اطراف ونزوئلا، هنوز شاهد واکنش جدی یا علنی از سوی مسکو و پکن نیستیم. حتی در سازمان ملل متحد، به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل، این بحران رو به وخامت بازتاب چندانی نیافته است.
در مقابل، واکنشهای نیرومندی در برخی کشورهای آمریکای لاتین بهویژه کلمبیا و برزیل دیده میشود. سیاستمداران در این کشورها هشدار میدهند که احتمال بازگشت مداخلهگریهای نظامی آمریکا در آمریکای لاتین منطقهای که با الهام از قهرمان استقلالطلب، سیمون بولیوار، «آمریکای بولیواری» خوانده میشود وجود دارد.
در داخل ونزوئلا، فریادهای بسیج مردمی، فراخوان به وحدت، و تلاش برای تقویت روحیه ملی افزایش یافتهاند. در کنار این اقدامات، رئیسجمهور مادورو در نطقهای کوتاهی تأکید میکند:«نه به جنگ، آری به صلح. ما جنگ دیوانهوار نمیخواهیم.»
این مواضع باعث شده تا پایگاه اجتماعی دولت در این مرحله تقویت شود و در عین حال، اپوزیسیون داخلی را دچار سردرگمی کند؛ بهویژه آنکه رهبر مخالفان، ماریا کورینا ماچادو، سه هفته پیش برنده جایزه تازهای شده است —موضوعی که او را ناگزیر میسازد تا از گزینههای نظامی فاصله بگیرد و راهحلهای سیاسی را در اولویت قرار دهد.
آیا جنگی بزرگ در راه است؟
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که ایالات متحده جنگی تمامعیار علیه ونزوئلا راه نخواهد انداخت؛ هدف اصلی آمریکا، ایجاد بیثباتی داخلی، تهدید نیروهای مسلح، و فشار بر حلقه نزدیک به مادورو است تا روند تغییر حکومت در این کشور تسریع شود.
با این حال، احتمال حملات محدود اما شدید و هدفمند به مراکز حیاتی و نظامی ونزوئلا منتفی نیست.پیش از ترک ناو هواپیمابر بکارگیریشده در کارائیب، گمانهزنیها درباره وقوع چنین حملاتی همچنان پابرجاست.
ترامپ نیز در مسیر فلوریدا اخبار مبنی بر حمله به ونزوئلا را تکذیب کرد.