با راهاندازی و توسعه مراکز تصویربرداری پیشرفته در کشور، نقش پزشکی هستهای در تشخیص و درمان بیماریهای پیچیده بیش از پیش پررنگ شده است. در همین زمینه، خبرگزاری برنا گفتوگویی اختصاصی با دکتر محمدعلی قدسیراد، متخصص پزشکی هستهای و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، انجام داده است تا از کاربردهای PET/CT در سرطانها و بیماری آلزایمر بیشتر بدانیم.
به گزارش نجواخبر، دکتر قدسیراد، ابتدا لطفاً خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید.
بنده دکتر محمدعلی قدسیراد هستم، متخصص پزشکی هستهای، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دارنده فلوشیپ برد اروپایی (FEBNM) و آسیایی (FANMB). فعالیت من بر دو محور اصلی متمرکز است:
۱. توسعه و بهکارگیری فناوریهای تصویربرداری پیشرفته مانند PET/CT در حوزه انکولوژی (سرطان) و نورولوژی؛
۲. آموزش و پژوهش در زمینه رادیوداروهای نوین و استانداردسازی تفسیر تصاویر پزشکی هستهای در ایران.
هدف ما ایجاد شبکهای علمی و بالینی است که دانش پزشکی هستهای را در خدمت تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بیماران قرار دهد.
سؤال ۲ | آقای دکتر، PET/CT دقیقاً چه تفاوتی با سایر روشهای تصویربرداری دارد؟
PET/CT ترکیبی از دو فناوری است: CT برای نمایش ساختار اندامها و PET برای نشان دادن عملکرد سلولی. در PET، با تزریق مقدار کمی رادیودارو، فعالیت متابولیک سلولها بررسی میشود؛ یعنی ما میتوانیم بیماری را در سطح مولکولی و قبل از بروز تغییرات ساختاری ببینیم—این همان تفاوت بزرگ با CT یا MRI است.
سؤال ۳ | کاربرد PET/CT در سرطانها چیست؟
PET/CT به ما کمک میکند مسیر درمان را با دقت بیشتری طراحی کنیم. مهمترین کاربردها شامل:
• تشخیص زودهنگام و کشف تومورهای پنهان،
• مرحلهبندی (Staging) برای تعیین میزان گسترش،
• ارزیابی پاسخ به شیمیدرمانی یا پرتودرمانی،
• و تشخیص عود یا متاستاز پس از درمان.
در بسیاری موارد، PET/CT باعث تغییر تصمیم درمانی میشود و از درمانهای غیرضروری جلوگیری میکند.
________________________________________
صفحه ۲
سؤال ۴ | در ایران بیشتر از چه رادیودارویی برای PET/CT استفاده میشود؟
اصلیترین رادیودارو، FDG (فلورودئوکسیگلوکز) است که مصرف قند سلولها را اندازهگیری میکند. چون سلولهای سرطانی مصرف قند بالاتری دارند، FDG در تومور تجمع مییابد و نقشه دقیقی از فعالیت تومور به ما میدهد. این روش استاندارد طلایی در بیشتر سرطانها از جمله ریه، مری، پستان و لنفوم است.
سؤال ۵ | در سرطان مری PET/CT چه نقشی دارد؟
در سرطان مری، PET/CT کمک میکند متاستازهای دوردست را شناسایی کنیم و بین گزینههای درمانی مثل جراحی یا درمان ترکیبی تصمیم بگیریم. همچنین میتواند پاسخ به درمان پیشعملیاتی (نئوادجوانت) را زودتر از روشهای دیگر نشان دهد و از جراحی غیرضروری جلوگیری کند.
سؤال ۶ | آیا PET/CT در بیماریهای مغزی هم کاربرد دارد؟
بله، یکی از حوزههای جذاب PET/CT نورولوژی است. در بیماریهای تخریبی مغز مانند آلزایمر، از رادیوداروهایی مثل فلوربتاپیر (¹⁸F-Florbetapir) استفاده میشود که به رسوبات پروتئین آمیلوئید در مغز متصل میشوند. این تصویربرداری میتواند سالها پیش از بروز علائم حافظهای وجود بیماری را نشان دهد و به افتراق آلزایمر از سایر دمانسها کمک کند.
سؤال ۷ | تولید فلوربتاپیر در ایران چه اهمیتی دارد؟
تولید داخلی فلوربتاپیر یکی از گامهای بزرگ در خودکفایی علمی کشور است. این رادیودارو در مراکز محدودی در جهان تولید میشود و اکنون در ایران نیز در دسترس قرار گرفته است. این پیشرفت نه تنها بیماران مبتلا به آلزایمر را منتفع میکند، بلکه راه را برای تحقیقات بالینی پیشرفته در حوزه نورولوژی مولکولی هموار میسازد.
________________________________________
صفحه ۳
سؤال ۸ | دوز پرتودهی در PET/CT چقدر است و آیا برای بیماران خطرناک است؟
میزان پرتوی دریافتی کاملاً کنترلشده و در محدوده ایمن است. مزایای تشخیص دقیق بهمراتب از ریسکهای احتمالی بیشتر است. ما برای هر بیمار دوز را بر اساس وزن و شرایط فیزیولوژیک تنظیم میکنیم تا بالاترین ایمنی و کیفیت تصویر حاصل شود.
سؤال ۹ | آینده PET/CT در ایران را چگونه میبینید؟
آینده بسیار روشن است. با راهاندازی مراکز جدید، آموزش نیروی متخصص و تولید رادیوداروهای داخلی، میتوانیم خدمات PET/CT را در سراسر کشور گسترش دهیم. هدف این است که هیچ بیمار ایرانی برای دسترسی به تصویربرداری پیشرفته مجبور به سفر طولانی نباشد.
سؤال ۱۰ | در حوزه آموزش و پژوهش چه برنامههایی دارید؟
تمرکز من بر استانداردسازی تفسیر PET/CT، آموزش دستیاران جوان، و انجام پژوهشهای ترکیبی در انکولوژی و نورولوژی است. ما پروژههایی درباره ارزیابی پاسخ درمانی تومورهای گوارشی و تشخیص زودرس آلزایمر با PET آمیلوئید در دست اجرا داریم.
Dr_MohammadAli_GhodsiRad_CV
سؤال ۱۱ | پیام پایانی شما به بیماران و خانوادهها چیست؟
PET/CT ابزار ترسناک نیست؛ بلکه چشم سوم پزشک است که به ما اجازه میدهد بیماری را دقیقتر و زودتر ببینیم. اگر پزشکتان این روش را تجویز کرده، هدف، دقت بیشتر در مسیر درمان است. به علم و فناوری اعتماد کنید؛ آینده پزشکی ایران درخشان و مبتنی بر دانایی است.
________________________________________
باکس اطلاعاتی (برای صفحهآرایی)
درباره دکتر محمدعلی قدسیراد
• متخصص پزشکی هستهای و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
• دارنده برد اروپایی (FEBNM) و آسیایی (FANMB).
• فعال در حوزه PET/CT، رادیوداروهای نوین، و آموزش پزشکی هستهای.
• پژوهشگر در زمینه کاربرد PET در سرطانها و اختلالات شناختی.
Dr_MohammadAli_GhodsiRad_CV
کاربردهای کلیدی PET/CT:
• تشخیص و مرحلهبندی دقیق سرطانها.
• پایش پاسخ به درمان.
• تشخیص عود یا متاستاز.
• بررسی عملکرد مغز در آلزایمر با فلوربتاپیر.